Wypowiedzenie umowy o pracę — prawa i obowiązki obu stron

Wypowiedzenie umowy o pracę jest jedną z form rozwiązania stosunku pracy. Wypowiedzenia może dokonać zarówno pracodawca, jak i pracownik. W artykule sprawdzimy, jakie prawa i obowiązki mają w takim przypadku obie strony. Podpowiemy również, jakie skutki niesie za sobą taki scenariusz.

Wypowiedzenie umowy o pracę jest jednostronnym oświadczeniem woli jednej ze stron, mające na celu zakończenie istniejącego stosunku pracy po upływie okresu wypowiedzenia. Może być ono dokonane zarówno przez pracodawcę, jak i pracownika i nie wymaga zgody obu stron. W praktyce oznacza to, że odmowa podpisu pod wypowiedzeniem nie powoduje jego nieważności.

Jeśli umowę rozwiązuje pracownik

Jeśli umowę rozwiązuje pracownik, ma obowiązek złożenia pracodawcy wypowiedzenia umowy o pracę. Aby uniknąć ewentualnych późniejszych problemów i niejasności, powinno mieć ono formę pisemną. Co ważne, wypowiedzenia umowy o pracę można dokonać nawet podczas swojej nieobecności w zakładzie pracy, spowodowanej np. chorobą czy przebywaniem na urlopie wypoczynkowym. W wypowiedzeniu pracownik nie musi uzasadniać przyczyn swojej decyzji.

Jeśli umowę rozwiązuje pracodawca

Jeśli umowa zostanie rozwiązana z inicjatywy pracodawcy, ma on obowiązek poinformowania pracownika o powodach swojej decyzji (w przypadku umowy o pracę na czas nieokreślony). W przypadku rozwiązania umowy na okres próbny powinien poinformować go o przysługującym mu prawie do odwołania w sądzie pracy.

Wypowiedzenie umowy o pracę — jak powinno wyglądać?

Wypowiedzenie umowy o pracę złożone zarówno przez pracownika, jak i pracodawcę powinno zawierać następujące informacje:

• dane pracodawcy,
• dane pracownika,
• oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę z określeniem daty jej zawarcia oraz stron umowy,
• oświadczenie o zachowaniu okresu wypowiedzenia z określeniem terminu jego upływu,
• podpis strony wypowiadającej umowę oraz strony przyjmującej.

Ważne: jeśli umowę wypowiada pracownik, powinien zawrzeć w oświadczeniu uzasadnienie wypowiedzenia umowy (wyłącznie, gdy jest to umowa zawarta na czas nieokreślony) oraz pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie do odwołania do sądu pracy.

Czy pracodawca może wypowiedzieć umowę w każdej sytuacji?

Wypowiedzenie umowy nie będzie możliwe, gdy:

• pracownik jest w tzw. wieku przedemerytalnym,
• pracownik przebywa na urlopie albo jego nieobecność w pracy jest usprawiedliwiona (np. zwolnienie lekarskie),
• pracownica jest w ciąży oraz na urlopie macierzyńskim,
• pracownik przebywa na urlopie wychowawczym.

Wypowiedzenie umowy o pracę a okres wypowiedzenia

Długość okresu wypowiedzenia zależy od rodzaju umowy oraz stażu pracy u danego pracodawcy. I tak:

• okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na okres próbny wynosi:

A. 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni;
B. 1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie;
C. 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące.

• okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony i umowy o pracę zawartej na czas określony jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi:

A. 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy;
B. 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy;
C. 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.

Co ważne, terminy te są terminami minimalnymi i nie mogą ulec skróceniu. Przykład. Jeśli pan Andrzej jest zatrudniony u obecnego pracodawcy na umowę o pracę na czas nieokreślony. A jego staż pracy wynosi 5 lat, okres wypowiedzenia nie może być krótszy niż 3 miesiące.

Ważne: do stażu pracy, od którego zależą świadczenia pracownicze, należy wliczyć takie świadczenia jak: zwolnienie lekarskie, urlop wychowawczy czy urlop bezpłatny.

Jak wyliczyć moment rozpoczęcia i zakończenia wypowiedzenia?

To, w jaki sposób poprawnie ustalić datę rozpoczęcia i zakończenia wypowiedzenia zależy od tego, czy obejmuje ono dni, tygodnie czy miesiące.

Jeśli okres wypowiedzenia jest liczony w dniach

Jeśli okres wypowiedzenia jest liczony w dniach (będzie to możliwe wyłącznie w przypadku umowy na okres próbny, trwający do dwóch tygodni), za pierwszy dzień wypowiedzenia uznaje się dzień roboczy, następujący po złożeniu wypowiedzenia. Przykład. Jeśli pani Barbara złoży wypowiedzenie w poniedziałek, pierwszym dniem jej okresu wypowiedzenia będzie wtorek, a ostatnim — czwartek.

Jeśli okres wypowiedzenia jest liczony w tygodniach

Jeśli okres wypowiedzenia jest liczony w tygodniach, za pierwszy dzień wypowiedzenia uważa się pierwszą niedzielę występującą po dniu złożenia wypowiedzenia. Okres wypowiedzenia kończy się natomiast po 1 lub 2 tygodniach kalendarzowych (w zależności od rodzaju i długości trwania umowy). Ostatnim dniem wypowiedzenia zawsze będzie więc sobota. Przykład. Pani Anna została zatrudniona na umowę o pracę na czas nieokreślony. W ciągu kilku miesięcy okazało się jednak, że realia w nowej firmie nie spełniają jej oczekiwań. Z tego właśnie powodu kobieta zdecydowała się wypowiedzieć umowę. Jako że pracowała tam krócej niż 6 miesięcy, okres wypowiedzenia wynosił 2 tygodnie. Kobieta złożyła dokument w czwartek 17 maja. Dniem rozpoczęcia okresu wypowiedzenia była więc pierwsza następująca po tej dacie niedziela – 20 maja. Dniem jego zakończenia — sobota 02 czerwca.

Jeśli okres wypowiedzenia jest liczony w miesiącach

Jeśli okres wypowiedzenia jest liczony w miesiącach, dniem rozpoczęcia biegu wypowiedzenia jest pierwszy dzień kalendarzowy miesiąca następującego po miesiącu, w którym zostało złożone wypowiedzenie. Okres wypowiedzenia kończy się więc wraz z ostatnim dniem miesiąca. Przykład. Pan Krzysztof pracuje w obecnej firmie od 4 lat. Mężczyzna znalazł jednak nową, atrakcyjniejszą posadę i postanowił rozstać się z obecnym pracodawcą, wypowiadając umowę. Dokonał tego 10.06. Bieg wypowiedzenia rozpocznie się więc 01.07 i potrwa do 30.09.

Okres wypowiedzenia a konieczność świadczenia obowiązków

W okresie wypowiedzenia pracodawca może zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia obowiązków. Nawet jeśli nie świadczy obowiązków, zachowuje prawo do pełnego wynagrodzenia.

Wypowiedzenie umowy bez zachowania okresu wypowiedzenia

Nie wszyscy wiedzą, że w szczególnych przypadkach istnieje możliwość wypowiedzenia umowy o pracę bez konieczności zachowania okresu wypowiedzenia. Do takiej sytuacji może dojść w momencie, kiedy umowę wypowiada pracownik i:

• zostanie wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, a pracodawca nie przeniesie go w terminie wskazanym w orzeczeniu lekarskim do innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan jego zdrowia i kwalifikacje zawodowe;
• gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika.

Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia, jeśli:

• doszło do ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych;
• w czasie trwania umowy o pracę pracownik popełnił przestępstwo, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem;
• z winy pracownika zostały utracone uprawnienia konieczne do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku;
• niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa:

a) dłużej niż 3 miesiące-gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy,
b) dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące-gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową;

• usprawiedliwiona nieobecność pracownika w pracy z innych przyczyn niż wymienione w punktach, a i b trwa dłużej niż 1 miesiąc.