Cesja wierzytelności — czym jest i jakie są jej skutki?

Cesja wierzytelności to umowa skutkująca zmianą osoby uprawnionej do żądania wykonania zobowiązania. Z pojęciem tym możemy spotkać się zaciągając np kredyt hipoteczny. Stosowana jest przeważnie w momencie, kiedy wierzyciel nie chce sam starać się o zwrot zadłużenia. Czym jest dokładnie? Co powinna zawierać umowa cesji wierzytelności? Na te i inne pytania odpowiemy w poniższym artykule.

Czym jest cesja wierzytelności?

Omówienie pojęcia cesji wierzytelności rozpoczniemy od przedstawienia definicji samej wierzytelności. Wiele osób błędnie postrzega ją bowiem jako dług. A ta nie jest długiem, lecz  jego przeciwieństwem. Jeżeli pożyczkobiorca nie spłacił w terminie chwilówki, to posiada zadłużenie względem pożyczkodawcy. Ten posiada natomiast wierzytelność wobec pożyczkobiorcy.

Przykład: Kilka tygodni temu pan Jan zaciągnął szybką pożyczkę pozabankową. Niestety, z powodu niespodziewanych kłopotów finansowych nie zdołał spłacić zobowiązania w terminie. Na skutek przedłużającego się opóźnienia, pożyczkodawca rozpoczął działania windykacyjne i obciążył mężczyznę odsetkami za opóźnienie. Kiedy kolejne próby wyegzekwowania należności spełzły na niczym, firma pożyczkowa zdecydowała się przekazać dług zewnętrznej firmie windykacyjnej. Aby zrealizować takie zamierzenie, niezbędne było podpisanie umowy cesji.

Jako wierzytelność można więc rozumieć prawo majątkowe, z którego wynika uprawnienie wierzyciela do otrzymania świadczenia od dłużnika. Cesja wierzytelności jest umową, skutkującą zmianą osoby uprawnionej do żądania wykonania zobowiązania, czyli w praktyce — wierzyciela. Jej zasady regulują artykuły 509-516 kodeksu cywilnego.

„§ 1. Wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.” – Art. 509. Kodeksu Cywilnego

Czy umowa cesji musi być stwierdzona pismem?

Jeżeli wierzytelność jest stwierdzona pismem, stwierdzony pismem powinien być również jej przelew – czyli umowa cesji. Stroną, która przelewa zobowiązanie jest w tym przypadku cedent. Odbiorcą, który wchodzi w prawa wierzyciela – cesjonariusz. W momencie podpisania umowy cesji cedent przestaje być uprawniony do żądania spełnienia świadczenia przez dłużnika na jego rzecz, a cesjonariusz nabywa to uprawnienie.

Umowa cesji wierzytelności — co powinna zawierać?

Wzorzec umowy cesji powinien być sformułowany jednoznacznie i w sposób zrozumiały. Powinien też zawierać następujące elementy:

• datę oraz miejsce jej zawarcia;
• oznaczenie stron umowy — obecnego wierzyciela, czyli cedenta oraz przyszłego wierzyciela — cesjonariusza;
• informację o celu zawarcia umowy, czyli przelewie wierzytelności;
• oświadczenie cedenta potwierdzające, że ma on prawo do wierzytelności oraz wskazanie jej tytułu;
• określenie momentu przeniesienia wierzytelności i jej ceny;
• klauzulę o obowiązku poinformowania dłużnika;
• załącznik w postaci dokumentu, z którego wynika powstanie wierzytelności.

Prawa i obowiązki dłużnika i cesjonariusza

Nabywając wierzytelność, cesjonariusz przejmuje wszelkie uprawnienia oraz relacje, wynikające z tego zobowiązania. Należy więc do nich nie tylko zobowiązanie do zapłaty, ale także wszelkie wymagania i żądania związane z tą należnością, jakie mógł mieć dłużnik względem zbywcy wierzytelności. Cesjonariusz ma prawo żądać od dłużnika zapłaty jedynie w takiej wysokości, która była należna zbywcy. Prawem dłużnika jest możliwość obrony oraz podniesienia wszystkich zarzutów przeciwko istnieniu wierzytelności i jej wartości wobec cesjonariusza, jakie przysługiwały mu wobec cedenta w dniu przelewu wierzytelności.

Czy dłużnik musi wyrazić zgodę na cesję?

Zgodnie z artykułem 509 Kodeksu Cywilnego, wierzyciel ma prawo przenieść wierzytelność na osobę trzecią, pomimo braku zgody dłużnika, za pomocą przelewu. Pod warunkiem, że nie jest to sprzeczne z ustawą, zastrzeżeniem umownym lub właściwościami zobowiązania.

W praktyce oznacza to, że dłużnik nie musi wyrazić zgody na taką procedurę, chyba że zapisy umowy mówią inaczej. Po wykonaniu cesji należy jednak poinformować dłużnika o tym fakcie. Dlaczego? Obowiązek spełnienia świadczenia na rzecz cesjonariusza powstaje dopiero w momencie, kiedy dłużnik dowiedział się o cesji. Jeśli ten nie dowie się o wykonaniu przelewu, może spełnić świadczenie na rzecz pierwotnego wierzyciela (Art. 512 k.c.). A to może nieść za sobą szereg zawirowań.

Co ważne, jeśli wierzyciel chce mieć pewność, że dłużnik otrzymał pismo, powinien wysłać je listem poleconym za potwierdzeniem odbioru. Jeśli zechce zaoszczędzić na korespondencji i wyśle dokument listem zwykłym, nie będzie miał takiej gwarancji. Nie posiadając dowodu doręczenia zawiadomienia o cesji, nowy wierzyciel nie będzie mógł rościć wobec niego praw do spłaty zadłużenia.

Czy cesja wierzytelności zawsze jest możliwa?

Do cesji wierzytelności nie może dojść w kilku określonych prawem przypadkach. Zgodnie z art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego wierzyciel może przenieść wierzytelność na osobę trzecią bez zgodny dłużnika, chyba że byłoby to niezgodne z:

• ustawą,
• zastrzeżeniem umownym,
• właściwością zobowiązania.

Niezgodność z ustawą

Do niezgodności cesji może dojść np. na skutek naruszenia ograniczeń, wprowadzonych przez powszechnie obowiązujące przepisy. Może to być np. prawo do wynagrodzenia za pracę czy odszkodowanie za szkodę na osobie.

Niezgodność z zastrzeżeniem umownym

Aby cesja wierzytelności była sprzeczna z zastrzeżeniami umownymi, w umowie będącej tytułem wierzytelności musiałby znaleźć się zapis, że do zmiany wierzyciela pod żadnym pozorem dojść nie może.

Niezgodność z właściwością zobowiązania

Trzecie zastrzeżenie może dotyczyć wierzytelności o charakterze ściśle osobistym, np. prawa do alimentacji czy roszczenia o ochronę dóbr osobistych.

Cesja wierzytelności w największych firmach pożyczkowych

W kolejnej części artykułu sprawdzimy, czy największe firmy pożyczkowe pozostawiają sobie prawo do przelewu wierzytelności na podmiot trzeci. Pod lupę weźmiemy umowy pożyczkowe w serwisach Lendon, Filarum, Wandoo, Wonga, ExtraPortfel i Kuki.

Lendon

W przypadku opóźnienia w spłacie pożyczki, pożyczkodawca ma prawo do podjęcia działań w swoim imieniu lub przy pomocy pośrednika, lub podmiotu trzeciego, mających na celu odzyskanie swojej wierzytelności, w tym w szczególności do cesji wierzytelności na podmiot trzeci.

Filarum

Pożyczkobiorca wyraża zgodę na dokonanie przez pożyczkodawcę cesji niespłaconych przez niego kwot pożyczki, przysługujących pożyczkodawcy, na inny podmiot. Pożyczkobiorca zostanie o tym fakcie powiadomiony poprzez wysłanie wiadomości na adres elektroniczny podany przy rejestracji.

Wandoo

Pożyczkodawca jest uprawniony do dokonania cesji wierzytelności, w tym niewymagalnych, wynikających z tytułu umowy pożyczki, na rzecz osób trzecich.

Wonga

Pożyczkodawca jest uprawniony do dokonania cesji wierzytelności, w tym niewymagalnych, wynikających z umowy ramowej na rzecz osób trzecich bez zgody pożyczkobiorcy. Pożyczkobiorca zostanie powiadomiony o dokonaniu cesji, chyba że spłata pożyczki będzie nadal wykonywana na rachunek pożyczkodawcy.

ExtraPortfel

W przypadku opóźnienia w spłacie pożyczki lub raty pożyczki, pożyczkodawca ma prawo do podjęcia działań w swoim imieniu lub przy pomocy pośrednika mających na celu odzyskanie swojej wierzytelności, w tym w szczególności do cesji wierzytelności na podmiot trzeci przy pomocy Pośrednika.

Kuki

Pożyczkodawca ma prawo do cesji praw wierzytelności na osoby trzecie.

Źródła:

• https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/kodeks-cywilny-16785996/art-509,
• umowy pożyczek zamieszczone na stronach firm pożyczkowych.