Czy długi w urzędzie skarbowym ulegają przedawnieniu?

Zarówno osoby fizyczne, jak i przedsiębiorcy mogą z różnych przyczyn posiadać niespłacone zobowiązania względem urzędu skarbowego. Choć większość podatników skrupulatnie wypełnia swoje obowiązki wobec fiskusa, to w wyniku splotu zdarzeń, zaległości mogą powstać zupełnie nieintencjonalnie. Najprostszym sposobem na uregulowanie takich zobowiązań jest oczywiście ich spłata. Co jednak w przypadku w którym od powstania obowiązku podatkowego minęło sporo czasu? Czy długi w urzędzie skarbowym ulegają przedawnieniu?

Przedawnienie zobowiązania podatkowego a jego wygaśnięcie

Każde zobowiązanie finansowe, czy to powstałe wskutek skorzystania z chwilówki lub pożyczki na raty, czy wygenerowane przez obowiązek podatkowy, powinno prędzej czy później ulec wygaśnięciu. Najczęstszym sposobem na doprowadzenie zobowiązania do tego statusu jest jego spłata lub uregulowanie należności podatkowej. Inną sytuacją, w której można mówić o wygaśnięciu zobowiązania jest jego przedawnienie.

W odniesieniu do Ordynacji podatkowej, wygaśnięcie powstałego obowiązku podatkowego jest jednoznaczne z tym, że urząd skarbowy nie może domagać się od osoby lub przedsiębiorcy obłożonego tym podatkiem, jego uregulowania. W praktyce, jak się później przekonasz, wygląda to jednak niekiedy zupełnie inaczej.

Przedawnienie zobowiązania, a tym samym jego wygaśnięcie może nastąpić na skutek postanowień Ordynacji prawnej lub na podstawie decyzji administracyjnej. W obu tych przypadkach zasadność regulowania zobowiązania przestaje istnieć.

Przedawnienie długu wobec urzędu skarbowego – po jakim czasie?

Czynnikiem determinującym okres czasu po jakim zobowiązanie podatkowe względem urzędu skarbowego ulega przedawnieniu jest sposób, w jaki owo zobowiązanie powstało. Najczęściej są to sytuacje, w których podatnik sam oblicza wysokość należnego fiskusowi podatku, a następnie podejmuje kroki celem jego uregulowania. Mówi się wówczas o zobowiązaniu powstałym na podstawie obowiązującej Ordynacji podatkowej.

Aktem prawnym opisującym przedawnienie w powyższej sytuacji jest art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej. Z zapisów tej regulacji dowiesz się, że przedawnienie zobowiązania względem urzędu skarbowego następuje po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął wymagany termin płatności z tytułu obowiązku podatkowego.

Zdarza się jednak, że powstanie obowiązku podatkowego związane jest nie z samodzielnym obliczeniem i zapłatą zobowiązania przez podatnika, ale konstytuuje się na podstawie decyzji administracyjnej wydanej przez organy skarbowe. W takim przypadku kluczowym jest moment dostarczenia wspomnianej decyzji podatnikowi. Jeżeli bowiem nastąpi to po upływie trzech lat od terminu powstania obowiązku podatkowego, zobowiązanie przedawnia się. Ważne jednak, że dzieje się tak tylko w przypadku zobowiązań niepowstających z mocy prawa.

W sytuacji powstania obowiązku podatkowego na skutek decyzji administracyjnej wydanej przez organy skarbowe, do wygaśnięcia zobowiązania może dojść nie po trzech, ale po upływie 5 lat. Dzieje się tak w momencie, w którym podatnik nie ujawnił części swoich dochodów lub nie złożył deklaracji podatkowej na czas.

Pamiętaj, że okres wzmożonej kontroli ze strony urzędu skarbowego w sprawie zaległych zobowiązań przypada najczęściej na kilka miesięcy przed terminem, po którym należność uległaby przedawnieniu. Wówczas fiskus może wydać nakaz natychmiastowego uregulowania należności podatkowej, bez względu na to, że podatnikowi przysługuje prawo do odwołania się od takiej decyzji.

Przerwanie lub zawieszenie biegu przedawnienia

Standardowy okres 3 lub 5 lat potrzebnych do przedawnienia długu wobec urzędu skarbowego, to niestety bynajmniej nie jedyne możliwe rozwiązanie dostępne w tym kontekście. Wskutek różnych czynników może dojść bowiem do znacznego wydłużenia tych terminów. Zazwyczaj dzieje się tak w wyniku przerwania lub zawieszenia biegu przedawnienia.

Do przerwania biegu przedawnienia dochodzi zwykle w wyniku zarządzenia przez urząd skarbowy egzekucji zaległej należności z majątku podatnika. Dla przykładu może to być przejęcie pojazdu lub zajęcie rachunku bankowego. Co więcej, fiskus ma prawo do zastosowania więcej niż jednego środka egzekucyjnego. W momencie wprowadzenia każdego kolejnego sposobu na odzyskanie należności podatkowej, bieg przedawnienia długu zostaje przerwany.

Zawieszenie biegu przedawnienia zachodzi natomiast najczęściej w dwóch przypadkach:

• kiedy zostanie wniesiona do sądu skarga poddająca pod wątpliwość zasadność decyzji administracyjnej wydanej przez organy skarbowe;
• kiedy podatnik otrzymuje zawiadomienie dotyczące wszczęcia przeciw niemu postępowania karno-skarbowego w związku z niedopełnieniem obowiązku podatkowego.

Przedawnienie długu wobec US – dla każdego podatnika?

Wydawać by się mogło, że przedawnienie długu wobec urzędu skarbowego powinno być prawem każdego podatnika bez względu na posiadany przez niego rodzaj majątku. Okazuje się jednak, że organy skarbowe mają prawo do ustanowienia zabezpieczenia podatku hipoteką lub tzw. zastawem skarbowym. W takim przypadku zobowiązanie podatkowe nie może ulec przedawnieniu, gdyż wskazane typy gwarancji mają charakter rzeczowy. Oznacza to, że po upływie terminu przedawnienia zaległe zobowiązania wobec urzędu skarbowego będą regulowane z ustanowionych zabezpieczeń.

Co jednak w przypadku, w którym podatnik nie posiada na własność nieruchomości, czy dóbr, które mogłyby zostać uznane za wystarczający zastaw skarbowy? Wówczas zobowiązania podatkowe takiej osoby mogą ulec przedawnieniu po wskazanych wcześniej 3 lub 5 latach od powstania obowiązku podatkowego. Regulacje te wskazują na jawną niesprawiedliwość i nierówność obywateli wobec Ordynacji podatkowej.

Do powyższej interpretacji przychylił się także Trybunał Konstytucyjny, który uznał zapisy art. 70 § 8 Ordynacji podatkowej za przekroczenie zakresu swobody regulacyjnej ustawodawcy i naruszenie zasady równego traktowania. W związku z powyższym obywatele, których hipoteka lub zastaw skarbowy zostały uznane przez fiskusa za zabezpieczenie zobowiązania, mogą w postępowaniu podatkowym wysunąć roszczenie do przyznania im prawa do przedawnienia długu wobec urzędu skarbowego.

Czy US może żądać spłaty przedawnionych długów?

Choć organy skarbowe, jako instytucje państwowe powinny stać na straży przestrzegania prawa, to niestety, jak się okazuje same często naruszają jego zapisy. Taka sytuacja ma miejsce wówczas, kiedy urząd skarbowy próbuje wymusić na podatniku spłatę przedawnionych zobowiązań. Po upływie ustawowych 3 lub 5 lat od powstania obowiązku podatkowego, jeżeli nie nastąpiło w międzyczasie zawieszenie lub przerwanie biegu przedawnienia, organy skarbowe nie mają prawa żądać spłaty przedawnionego długu.

Jeżeli jednak spotkasz się z sytuacją, w której fiskus będzie starał się egzekwować od Ciebie uregulowanie przedawnionych zobowiązań, w ciągu 7 dni od otrzymania tytułu egzekucyjnego powinieneś wnieść do odpowiedniego organu zarzuty o bezpodstawne nakłanianie do spłaty wraz z wnioskiem o zaprzestanie tych działań.

Przedawnione długi w urzędzie skarbowym – znaj swoje prawa

Celem świadomego poruszania się w świecie praw i obowiązków podatkowych, warto uprzednio poznać zasady funkcjonowania Ordynacji, które mogą dotyczyć bezpośrednio Twojej sytuacji. Bez względu na to, czy do braku uregulowania zobowiązania podatkowego doszło intencjonalnie, czy całkowicie niezamierzenie, musisz wiedzieć, że długi w urzędzie skarbowym ulegają przedawnieniu. Po 3 lub 5 latach od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin zapłaty należnego podatku, Twoje zobowiązanie może ulec wygaśnięciu.

Pamiętaj jednak, że standardowym i najlepszym rozwiązaniem prowadzącym do wygaśnięcia zobowiązania podatkowego jest po prostu jego terminowe uregulowanie. Zatargi z organami skarbowymi nigdy nie należą bowiem do przyjemnych, a jak pokazuje rzeczywistość podatkowa, Twoje prawa nie zawsze mogą być należycie respektowane.