Czy rodzice odpowiadają za długi dzieci?

Według danych Biura Informacji Kredytowej za 2019 rok, 20% młodych Polaków, w wieku od 18 do 24 lat posiada aktywne zobowiązanie. Jednocześnie wielu z nich nie posiada stałej pracy – bezrobocie w tej grupie wiekowej wynosiło w 2019 roku ok. 11%. Kto w przypadku problemów ze spłatą, będzie musiał uregulować zobowiązanie? Czy rodzice odpowiadają za długi dzieci? Wyjaśniamy.

Czy rodzice odpowiadają za długi dzieci?

Odpowiedź na często zadawane pytanie “Czy rodzice muszą spłacać długi dzieci?” w teorii jest jednoznaczna. Zgodnie z Kodeksem Cywilnym, rodzice, co do zasady nie odpowiadają za długi zaciągnięte przez ich dorosłe dzieci. Syn czy córka, po ukończeniu 18 lat, nabywa pełną zdolność do czynności prawnych i za każde zaciągnięte zobowiązanie odpowiada wyłącznie własnym majątkiem. Tyle w teorii, gdyż od każdej reguły są wyjątki.

Ostateczna odpowiedź na to “Czy rodzice odpowiadają za długi dzieci?” zależy od rodzaju długu oraz okoliczności związanych z jego zaciągnięciem. Poniżej znajdziesz przykłady sytuacji, w których wierzyciel może żądać zaspokojenia roszczeń dotyczących długu dziecka, z majątku rodziców.

Odpowiedzialność rodziców za długi dorosłych dzieci – kiedy?

Choć dorosłe dziecko, powinno samo odpowiadać za zaciągnięte przez siebie zobowiązania, prawo polskie przewiduje odpowiedzialność rodziców za długi dzieci w kilku przypadkach.

Najem mieszkania

Odpowiedzialność za długi dzieci będzie miała miejsce chociażby w przypadku należności związanych z wynajmem mieszkania. Za terminowe regulowanie opłat odpowiadają solidarnie wszyscy dorośli wynajmujący, zarówno dzieci, jak i rodzice. Czyli, jeśli pełnoletnie dziecko, mieszkając z rodzicami, przestaje płacić swoją część np. czynszu, wierzyciel może ją wyegzekwować od reszty domowników.

Trzeba jednak pamiętać, że zasada ta ma zastosowanie tylko wobec osób faktycznie mieszkających w danym miejscu. Jak to wygląda w praktyce? Wyobraź sobie, że Państwo X wynajmowali z dorosłym synem mieszkanie, jednak po jakimś czasie przeprowadzili się do innego. W międzyczasie dziecko, przestało płacić czynsz. Wierzyciel może żądać od rodziców uregulowania długu, jednak tylko za okres w którym zajmowali mieszkanie razem z dzieckiem. Aby uniknąć spłaty reszty zobowiązania muszą przedstawić dowody poświadczające wyprowadzkę, np. umowę najmu.

Przyjęcie spadku

Kolejna sytuacja, gdy rodzice odpowiadają za długi dzieci jest związana z dziedziczeniem długów. Tak jak dzieci mogą odziedziczyć długi po rodzicach, tak rodzice mogą otrzymać w spadku po dzieciach zadłużenie.

Od odpowiedzialności tego typu można się jednak ustrzec, odrzucając spadek całkowicie (to dobra opcja, gdy długi są wysokie) lub przyjmując go z dobrodziejstwem inwentarza (wówczas odpowiedzialność rodziców za długi dzieci ogranicza wartość spadku).

Na podjęcie decyzji spadkobierca ma 6 miesięcy, od dowiedzenia się o tytule powołania do spadku, czyli od śmierci dziecka bądź od odrzucenia spadku przez wcześniejszego dziedziczącego.

Ukrywanie majątku

Bywa, że gdy dzieci popadną w długi, próbując ochronić swój majątek przed wierzycielami, przepisują go na rodziców. Na podstawie umowy darowizny, dorobek dziecka staje się własnością rodziców, co oznacza, że wierzyciele nie mogą próbować ściągnąć z niego należności. W takim przypadku mamy jednak do czynienia z nielegalną praktyką, jaką jest ukrywanie majątku. Można z nią walczyć za pomocą tzw. skargi pauliańskiej. Jeśli dokonując darowizny dłużnik świadomie działał na niekorzyść wierzyciela, sąd może uznać ten akt za bezskuteczny. Szczególnie, jeśli rodzice wiedzieli o długu lub łatwo mogli się o nim dowiedzieć. Wówczas wierzyciel dziecka może zaspokoić roszczenia z majątku, który formalnie został przekazany rodzicom.

Poręczenie długu

Najbardziej oczywistą sytuacją, w której rodzice odpowiadają za długi dzieci jest przypadek poręczenia pożyczki. Zawierając umowę poręczenia, rodzic staje się gwarantem spłaty zobowiązania. Jeśli dziecko z jakichkolwiek przyczyn nie ureguluje zaciągniętej chwilówki czy kredytu, obowiązek ten w całości lub częściowo (w zależności od umowy) spada na rodzica. Odpowiada on wówczas za dług, w takim samym zakresie co dłużnik. Należy jednak nadmienić, że umowa poręczenia musi zostać zawarta na piśmie, pod rygorem nieważności.

Powyższe wyjątki to najczęstsze przypadki, ponoszenia przez rodziców odpowiedzialności za niefrasobliwość finansową ich pociech. Jednak, czy rodzice odpowiadają za długi dzieci jeszcze w inny sposób?

Długi zameldowanego a windykacja

Pewne nieprzyjemności wynikające z zadłużenia dziecka mogą Cię spotkać, jeśli jest ono zameldowane w domu rodzinnym i jego adres podawało podczas zawierania umowy np. chwilówki. Wierzyciele właśnie tam będą szukać zarówno samego dłużnika, jak i posiadanego przez niego majątku. W takiej sytuacji, choć nie ponosisz odpowiedzialności za dług dziecka, musisz być gotowy na potencjalną wizytę windykatora czy komornika. Jak się do niej przygotować?

Podczas egzekucji, komornik ma prawo zająć każdą rzecz, która jest we władaniu dłużnika. Dlaczego? Domniemywa się, że jeśli dany przedmiot znajduje się miejscu zamieszkania zadłużonego to stanowi przynajmniej jego współwłasność i jako taki może zostać zajęty na poczet długu. Co więcej, komornik nie ma obowiązku ustalać, czy zajmowane ruchomości należą do dłużnika.

Aby uniknąć sytuacji, w której komornik zajmuje majątek rodzica za długi dziecka, warto przygotować wszelkie dokumenty, które potwierdzają prawo własności do danej części majątku, czyli np. faktury zakupu, na których widnieją dane rodzica, a nie zadłużonego dziecka.

Jeśli sprawy zaszły już za daleko i część dobytku rodzica zostało formalnie zajęte na poczet należności dziecka zostaje jeszcze instrument prawny, jakim jest zwolnienie spod egzekucji. Jeśli komornik podczas egzekucji długu dziecka, naruszył prawa rodziców (m.in. prawo do własności, prawo do współwłasności czy własności pieniężne), mogą oni wytoczyć tzw. powództwo przeciwegzekucyjne. Po udowodnieniu, że zajęty przedmiot nie należał do dłużnika, ale do jego rodziców, sąd może uchylić niekorzystne dla nich skutki egzekucji komorniczej.

To, czy rodzice odpowiadają za długi dziecka w wielu przypadkach uzależnione jest od samego długu, jak i okoliczności z nim związanych. W pewnych przypadkach, w istocie rodzice będą musieli ponieść odpowiedzialność za niespłacone długi syna czy córki – np. gdy sprawa dotyczy wspólnego wynajmu czy dziedziczenia długów. Są to jednak wyjątkowe sytuacje. Co do zasady, rodzice nie muszą odpowiadać za długi dorosłych dzieci, gdyż jako osoby pełnoletnie samodzielnie ponoszą one konsekwencje podjętych przez siebie decyzji.