Czym jest i jak działa Komisja Nadzoru Finansowego?

Zadaniem Komisji Nadzoru Finansowego jest sprawowanie nadzoru nad rynkiem finansowym w Polsce. W artykule sprawdzimy, jakie instytucje monitoruje KNF, jakie zadania realizuje oraz kiedy może interweniować.

Komisja Nadzoru Finansowego jest centralnym organem administracji rządowej, powołanym na mocy ustawy z dnia 21 lipca 2006 o nadzorze nad rynkiem finansowym. Nadzór nad działalnością Komisji sprawuje Prezes Rady Ministrów. Głównym celem jej działalności jest zapobieganie wszelkiego rodzaju nadużyciom i łamaniu prawa przez instytucje, funkcjonujące na rynku usług finansowych.

Zadania Komisji Nadzoru Finansowego

Do kluczowych zadań Komisji Nadzoru Finansowego należą:

• sprawowanie kontroli oraz nadzór nad sektorem bankowym, rynkiem ubezpieczeniowym, kapitałowym, emerytalnym;
• sprawowanie nadzoru nad instytucjami płatniczymi i biurami usług płatniczych, instytucjami pieniądza elektronicznego oraz nad sektorem kas spółdzielczych;
• podejmowanie działań, zwiększających świadomość konsumentów w zakresie funkcjonowania rynku finansowego;
• uczestnictwo w tworzeniu projektów aktów prawnych w zakresie nadzoru nad rynkiem finansowym, ubezpieczeniowym i emerytalnym;
• stwarzanie możliwości polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporów między uczestnikami rynku finansowego, w szczególności sporów wynikających ze stosunków umownych między podmiotami podlegającymi nadzorowi Komisji a odbiorcami usług świadczonych przez te podmioty.

Jakie instytucje nadzoruje KNF?

KNF sprawuje nadzór nad:

• bankami i SKOK-ami,
• firmami inwestycyjnymi i agentami firm inwestycyjnych,
• otwartymi funduszami emerytalnymi i zakładami ubezpieczeń, powszechnymi towarzystwami emerytalnymi,
• Giełdą Papierów Wartościowych,
• Krajowym Depozytem Papierów Wartościowych,
• Towarową Giełdą Energii,
• towarzystwami funduszy inwestycyjnych oraz funduszami inwestycyjnymi,
• podmiotami prowadzącymi obsługę funduszy,
• emitentami dokonującymi oferty publicznej papierów wartościowych (lub których papiery wartościowe są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym).

Komisja Nadzoru Finansowego a firmy pożyczkowe

Czy KNF nadzoruje również działalność firm pożyczkowych? 22 lipca 2017 roku Komisja Nadzoru Finansowego uruchomiła rejestr instytucji pożyczkowych. Choć nie jest on elementem formalnego nadzoru nad rynkiem instytucji pozabankowych, może znacząco pomóc pożyczkobiorcom, zmniejszając ryzyko oszust i nadużyć. Obowiązkiem podmiotów udzielających pożyczek konsumentom jest zgłoszenie działalności i uzyskanie wpisu w rejestrze prowadzonym na stronach KNF. Osoby, które prowadzą działalność pożyczkową wpisaną do rejestru KNF, nie są karane, a same podmioty pożyczkowe posiadają odpowiedni kapitał dający bezpieczeństwo osobom korzystającym z ich usług. Zdaniem ekspertów, główną rolą rejestru jest więc funkcja ewidencyjna, umożliwiająca wyeliminowanie z rynku nieuczciwych podmiotów, które podszywają się pod działające legalnie instytucje pożyczkowe, robiąc im „czarny PR”. Zanim skorzystasz z usług instytucji, udzielającego pożyczek pozabankowych, możesz zweryfikować jej kompetencje, zaglądając na stronę KNF-u. Wszystkie firmy umieszczone w rejestrze mają odpowiednie zezwolenie i działają legalnie.

Działalność KNF w praktyce

KNF wydaje zezwolenia na prowadzenie działalności przez banki, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, krajowe instytucje płatnicze, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji, otwarte fundusze emerytalne, fundusze inwestycyjne czy firmy inwestycyjne. Jeśli zamierzasz skorzystać z usług „podejrzanej” instytucji finansowej, upewnij się uprzednio, że posiada ona wydane przez KNF zezwolenie. Dzięki temu będziesz miał pewność, że jej działalność jest nadzorowana i zgodna z prawem. Zadaniem KNF jest także analiza otrzymanych od instytucji finansowych raportów oraz edukowanie społeczeństwa w zakresie dobrych praktyk.

Czy KNF może ukarać instytucje finansowe?

Jak najbardziej. Jeśli Komisja Nadzoru Finansowego stwierdzi, że instytucja finansowa naruszyła obowiązujące przepisy prawa, może nakładać kary finansowe, a także cofnąć zezwolenie na prowadzenie działalności przez tę instytucję. Jeśli realizowana przez dany podmiot praktyka budzi nieporozumienia i jest źródłem polemik, KNF może wydać zalecenia, kierowane bezpośrednio do danej instytucji lub wytyczne, których celem jest oddziaływanie na cały sektor rynku.

Lista ostrzeżeń publicznych KNF

Zgodnie z art. 6b ust. 1 ustawy z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym KNF podaje do publicznej wiadomości informacje o złożonych przez siebie zawiadomieniach o podejrzeniu złamania prawa przez nadzorowane przez nią instytucje. Takie ostrzeżenia stanowią istotny sygnał, podważający kompetencje instytucji finansowej. Skorzystanie z usług podmiotu, znajdującego się na liście ostrzeżeń KNF zawsze niesie ze sobą podwyższone ryzyko.

Czy KNF chroni interesy statystycznego Kowalskiego?

Wiele osób zastanawia się, czy Komisja Nadzoru Finansowego może pomóc statycznemu Kowalskiemu, który popadł w konflikt z bankiem lub firmą ubezpieczeniową. Jak najbardziej, jest to możliwe. Jednostką, odpowiedzialną za tego rodzaju kwestie jest Departament Ochrony Klientów (DOK). Informacje na temat nieprawidłowości w działalności podmiotów nadzorowanych można przesyłać:
1) w formie pisemnej:

• drogą listowną na adres: Pl. Powstańców Warszawy 1, skr. poczt. 419, 00-950 Warszawa 1
  osobiście w kancelarii urzędu (adres jw.)

2) drogą elektroniczną:

• formularze zgłoszeniowe dotyczące nieprawidłowości w funkcjonowaniu podmiotów nadzorowanych,
• formularz na stronie ePUAP.

Co ważne, samo zgłoszenie nie stanowi podstawy do zastosowania przez KNF określonych środków nadzorczych. Każda z otrzymanych informacji jest jednak drobiazgowo analizowana i może zainicjować dalsze działania nadzorcze.

Sąd Polubowny przy KNF

Nie wszyscy wiedzą, że przy Komisji Nadzoru Finansowego działa również Sąd Polubowny. Jego zadaniem jest rozwiązywania konfliktów pomiędzy instytucjami finansowymi oraz pomiędzy instytucjami a odbiorcami usług finansowych. Przed Sądem Polubownym rozpatrywane są sprawy, których wartość przedmiotu sporu co do zasady, przekracza 500 zł oraz o prawa niemajątkowe.
Warunkiem skierowania sprawy do Sądu Polubownego jest wyrażona przez obie strony zgoda na rozwiązanie sporu właśnie w taki sposób. Zgodę drugiej strony można uzyskać samodzielnie bądź zwracając się do Sądu Polubownego przy Komisji Nadzoru Finansowego z prośbą o zapytanie drugiej strony – instytucji finansowej, czy wyraża zgodę na załatwienie sporu w drodze mediacji lub uproszczonego bądź też właściwego postępowania arbitrażowego.

Sąd Polubowny przewiduje dwie drogi rozwiązywania sporów:

• mediacje, czyli pomoc to pomoc bezstronnej i neutralnej osoby trzeciej (mediatora) w poszukiwaniu rozwiązania konfliktu pomiędzy stronami i zawarcia ugody akceptowalnej przez obie strony. Rolę mediatorów pełnią tutaj Mediatorzy Centrum Mediacji Sądu Polubownego przy KNF. Posiadają oni kompleksową wiedzę w zakresie rynku finansowego oraz fachowe przygotowanie do prowadzenia mediacji. Koszt mediacji przed Sądem Polubownym wynosi 50 zł;
• arbitraż, czyli rozstrzygnięciu problemu przez arbitra bądź arbitrów. Efektem arbitrażu jest wydaniem wyroku. Postępowanie może być przeprowadzone wyłącznie, jeżeli obie strony wyrażą zgodę na rozstrzygnięcie sporu. Opłaty za arbitraż kształtują się następująco:
  A. arbitraż uproszczony – 150 zł. Opłata uiszczana jest przez powoda i nie podlega zwrotowi;
  B. arbitraż — przy wartości przedmiotu sporu do 50.000 zł – 250 zł, przy wartości przedmiotu sporu do 100.000 zł – 500 zł, przy wartości przedmiotu sporu powyżej 100.000 zł – 1000 zł, w sprawach dot. praw o charakterze niemajątkowym – 250 zł.