Czym jest i jak działa Rejestr Należności Publicznoprawnych?

Rejestr Należności Publicznoprawnych to kolejny, po Rejestrze Dłużników Niewypłacalnych rejestr publiczny, ujawniający dane o podmiotach nieregulujących swoich zobowiązań. Choć oficjalnie istnieje od 1 stycznia 2018 roku, jego faktyczne uruchomienie planuje się dopiero w drugiej połowie roku. Kto i kiedy może trafić do RNP? Sprawdźmy.

Rejestr Należności Publicznoprawnych rozpoczął swoje funkcjonowanie na mocy przepisów ustawy z dnia 7 kwietnia 2017 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia dochodzenia wierzytelności. Jest on prowadzony w systemie teleinformatycznym przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej (KAS).

Zasady i cele działania Rejestru Należności Publicznoprawnych są niemal identyczne z tymi, które towarzyszą funkcjonowaniu Biur Informacji Gospodarczej. Mówiąc w sporym uproszczeniu, kluczowym zadaniem RNP jest gromadzenie i udostępnianie informacji na temat nierzetelnych płatników, a głównym celem jego funkcjonowania — zwiększenie bezpieczeństwa zawierania umów w obrocie gospodarczym.

Zdaniem ustawodawcy, korzyści z działalności rejestru odczują przede wszystkim małe i średnie firmy. Prześwietlając przyszłych kontrahentów, otrzymają wiarygodne źródło informacji na temat ich sytuacji finansowej. A to okaże się niezwykle przydatne nie tylko przed zawarciem umowy, ale również na późniejszym etapie, np. przed ewentualnym wszczęciem postępowania egzekucyjnego.

Za jakie długi można trafić do RNP?

Rejestr gromadzi i udostępnia informacje o należnościach pieniężnych, podlegających egzekucji administracyjnej, dla których wierzycielem jest naczelnik urzędu skarbowego albo jednostka samorządu terytorialnego. Przedmiotem wpisu do RNP mogą być więc długi, wynikające z nieopłaconych:

• podatków,
• ceł,
• składek ZUS,
• mandatów skarbowych.

Przykład: Twoje dane mogą zostać wpisane do RNP, jeśli prowadzisz własną działalność i masz zaległości względem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub Urzędu Skarbowego. Aby dokonanie wpisu okazało się możliwe, konieczne jest jednak spełnienie dodatkowych warunków. Jakich?

Kiedy można wpisać dane dłużnika do RNP?

Aby dokonanie wpisu do RNP było możliwe:

• łączna kwota należności pieniężnych wraz z odsetkami z tytułu niezapłacenia ich w terminie nie może być niższa niż 5000 zł (prowadzenie postępowania egzekucyjnego związanego z drobnymi należnościami pieniężnymi nie umożliwi więc dokonania wpisu);
• co najmniej 30 dni przed dokonaniem wpisu, wierzyciel musi doręczyć zobowiązanemu zawiadomienie o zagrożeniu ujawnieniem w rejestrze. Po otrzymaniu zawiadomienia o planowanym wpisie dłużnik ma więc aż 30 dni na uregulowanie swojego zobowiązania. Jeśli tego dokona, uniknie kłopotliwego w skutkach wpisu.

Kto może wpisać dane dłużnika do RNP?

Wpisu do rejestru mogą dokonywać sami wierzyciele. Z uwagi na charakter zadłużenia mogą być to naczelnicy urzędów skarbowych lub jednostki samorządu terytorialnego reprezentowane przez organy wykonawcze.

Jakie informacje uwzględnia rejestr?

Rejestr uwzględnia następujące informacje:

• oznaczenia wierzyciela;
• wysokość należności pieniężnej i odsetek z tytułu niezapłacenia jej w terminie, jeżeli pobiera się odsetki, wraz z rodzajem i podstawą prawną tej należności;
• informacje o dłużniku:

A. jeśli dłużnikiem jest osoba fizyczna:

• imię i nazwisko,
• numer Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL), jeżeli został nadany,
• datę urodzenia, jeżeli nie został nadany numer PESEL;

B. jeśli dłużnikiem jest osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą:

• imię i nazwisko,
• firmę,
• numer PESEL, jeżeli został nadany, numer identyfikacji podatkowej (NIP) lub numer identyfikacji w Krajowym Rejestrze Urzędowym Podmiotów Gospodarki Narodowej (REGON).

Rejestr uwzględnia nie tylko dane dotyczące osób fizycznych i osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, ale także osób prawnych, jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi oraz nierezydentów w rozumieniu przepisów Prawa dewizowego. Informacje na temat umieszczonych w rejestrze danych w przypadku pozostałych grup zawiera Ustawa z o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia dochodzenia wierzytelności.

Kto będzie mógł uzyskać dane z rejestru?

Dane z Rejestr Należności Publicznoprawnych będzie mógł uzyskać podmiot, który potwierdzi swoją tożsamość przy pomocy kwalifikowanego podpisu elektronicznego albo profilu zaufanego ePUAP za pośrednictwem Portalu Podatkowego Ministerstwa Finansów. Co ważne, pozyskanie danych dotyczących osób fizycznych, nieprowadzących działalności gospodarczej będzie możliwe jedynie po przedstawieniu upoważnienia podmiotu, którego dotyczy wpis.

Jeśli chcesz prześwietlić potencjalnego kontrahenta, sprawdzając, czy posiada zobowiązania, podlegające egzekucji administracyjnej, będziesz zobowiązany poprosić go o udzielenie stosownego upoważnienia. Taki dokument będzie ważny przez okres 60 dni od dnia jego udzielenia.

Czy pozyskanie informacji bez upoważnienia będzie możliwe?

Pozyskanie danych z rejestru bez stosowanego upoważnienia będzie możliwe jedynie przez sądy, organy prokuratury, Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego oraz biura informacji gospodarczej. Instytucje te będą mogły również przekazywać pozyskane dane innym instytucjom oraz przetwarzać je bez ograniczenia czasowego.

Czy pozyskanie informacji z RNP będzie płatne?

Pozyskanie danych z Rejestr Należności Publicznoprawnych będzie bezpłatne. Warto dodać tutaj, że uzyskanych w ten sposób informacji nie będzie można ujawniać, a ich przechowywanie będzie możliwe jedynie przez 90 dni. Wydruk zawierający dane z RNP nie będzie stanowił dokumentu urzędowego.

Wpis do RNP a sprzeciw zobowiązanego

Zobowiązany może zakwestionować istnienie lub wysokość należności, składając sprzeciw bezpośrednio do wierzyciela. Może dokonać tego zarówno po otrzymaniu zawiadomienia o planowanym wpisie, jak i już po jego dokonaniu. Jeżeli wniesiony przez niego sprzeciw zostanie uwzględniony, dane zostaną zmienione lub w odpowiednim momencie wykreślone z rejestru.

Błędne dane dłużnika a wpis do RNP

W przypadku stwierdzenia niezgodności wprowadzonych do rejestru danych dłużnika, z danymi zawartymi w rejestrze PESEL, Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, rejestrze przedsiębiorców czy innych rejestrach określonych w ustawie, organ prowadzący rejestr:

1. nie ujawnia danych,
2. powiadamia wierzyciela, który wprowadził dane do rejestru, o niezgodności tych danych.