Czym jest powództwo przeciwegzekucyjne?

Powództwo przeciwegzekucyjne to jeden ze sposobów przeciwdziałania czynnościom komornika, realizowanym w toku postępowania egzekucyjnego. Prawo do wniesienia powództwa egzekucyjnego przysługuje dłużnikowi oraz osobom trzecim. W artykule sprawdzimy, kiedy można bronić się przed egzekucją w taki sposób. Odpowiemy również na najczęściej zadawane przez naszych czytelników pytania.

Jeśli sąd uzna zasadność roszczeń wierzyciela (np. tych, spowodowanych nieterminową spłatą pożyczki), wyda tytuł egzekucyjny (może być to np. prawomocne orzeczenie, ugoda zawarta przed sądem, prawomocne orzeczenie referendarza sądowego czy nakaz zapłaty). Tytuł egzekucyjny opatrzony klauzulą wykonalności staje się tytułem wykonawczym, który stanowi podstawę do wszczęcia egzekucji komorniczej. Mówiąc w sporym uproszczeniu, wniesienie powództwa egzekucyjnego ma na celu pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego.

Wbrew obiegowej opinii, po rozpatrzeniu powództwa nie nastąpi zmiana orzeczenia sądu, na mocy którego wszczęto egzekucję. Złożenie dokumentu ma bowiem pozbawić tytuł wykonawczy wykonalności, a nie podważyć decyzję sądu.

Kiedy można wnieść powództwo przeciwegzekucyjne?

Zgodnie z zapisami kodeksu postępowania cywilnego dłużnik może w drodze powództwa zażądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub jedynie w części. Swoje działania może oprzeć na jednej ze wskazanych niżej podstaw:

• jeśli przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności, gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu albo gdy kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście;
• jeśli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może oprzeć powództwo także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także na zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zgłoszenie tego zarzutu w sprawie było z mocy ustawy niedopuszczalne;
• jeśli małżonek, przeciwko któremu sąd nadał klauzulę wykonalności na podstawie art. 787 nadania klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku wspólnego, wykaże, że egzekwowane świadczenie wierzycielowi nie należy się, przy czym małżonkowi temu przysługują zarzuty nie tylko z własnego prawa, lecz także zarzuty, których jego małżonek wcześniej nie mógł podnieść.

Powództwo opozycyjne i ekscydencyjne

Zgodnie z aktualnie obowiązującym prawem powództwo przeciwegzekucyjne może przybierać dwie formy: powództwa opozycyjnego i ekscydencyjnego, zwanego również interwencyjnym.

Powództwo opozycyjne może wnieść wyłącznie dłużnik, który podważa zasadność i wymagalność obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym. Prawo do wniesienia powództwa ekscydencyjnego przysługuje natomiast osobie trzeciej, która nie wnosi o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności, ale żąda wyłączania spod egzekucji rzeczy lub prawa, które przysługują jej, a nie dłużnikowi. Taki scenariusz może mieć miejsce przede wszystkim w sytuacji, gdy działania komornika naruszyły jej prawa przedmiotowe, takie jak własność, współwłasność, użytkowanie wieczyste etc.

Warto pamiętać jednak, że wniesienie powództwa interwencyjnego powinno być odpowiedzią na czynności komornika, podjęte zgodnie z przepisami o egzekucji. Jeśli czynności egzekucyjne zostały przeprowadzone niezgodnie z prawem, osoba trzecia powinna złożyć skargę na czynność komornika. Mówiąc prościej — osoba trzecia ma prawo wnieść powództwo ekscydencyjne w sytuacji, w której podczas realizowania czynności egzekucyjnych, komornik działał zgodnie z prawem i etyką swojego zawodu. Jeśli realizując egzekucję, złamał przepisy, zamiast powództwa przeciwegzekucyjnego należy złożyć skargę na jego czynności. O tym, jak tego dokonać przeczytasz w artykule: Jak złożyć skargę na komornika?

Do jakiego sądu należy złożyć powództwo przeciwegzekucyjne?

Powództwo przeciwegzekucyjne należy złożyć do sądu rzeczowo właściwego, w którego okręgu prowadzona jest egzekucja. W praktyce oznacza to, że wytoczenie powództwa przed sądem rejonowym lub okręgowym zależy od tego, w którym z nich w pierwszej instancji powinna zostać rozpatrzona sprawa. W sytuacji, gdy egzekucji jeszcze nie wszczęto, powództwo należy złożyć zgodnie z przepisami o właściwości ogólnej. W takim przypadku właściwym sądem będzie więc ten, w którego okręgu pozwany (czyli wierzyciel) ma miejsce zamieszkania. Jeśli pozwanym jest osoba prawna lub inny podmiot, który nie jest osobą fizyczną — właściwym dla miejsca jego siedziby.

Elementy powództwa przeciwegzekucyjnego

Powództwo egzekucyjne powinno zawierać wskazane prawem elementy pozwu. Należą do nich m.in.:

• oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
• oznaczenie rodzaju pisma;
• osnowa wniosku lub oświadczenia oraz dowody na poparcie przytoczonych okoliczności.

W przypadku powództwa opozycyjnego konieczne jest także precyzyjne określenie tytułu wykonawczego, który ma zostać pozbawiony wykonalności oraz wskazanie preferowanego zakresu pozbawienia jego wykonalności (w całości, w części — jakiej?). W przypadku powództwa ekscydencyjnego osoba trzecia powinna wskazać zajęty przedmiot, który chce „uwolnić” od egzekucji.

Ile kosztuje wszczęcie powództwa przeciwegzekucyjnego?

Od powództwa przeciwegzekucyjnego należy uiścić opłatę. Jej wysokość wynosi 5 proc. wartości przedmiotu sporu. Wartością przedmiotu sporu będzie natomiast:

• w przypadku powództwa opozycyjnego — kwota świadczenia stwierdzonego tytułem wykonawczym, która jest kwestionowana przez dłużnika;
• w przypadku powództwa ekscydencyjnego — wartość zajętego przedmiotu.

Co ważne, opłata ta nie może być niższa niż 30 zł i wyższa niż 100 000 zł. Jeśli na skutek wyliczeń okaże się, że wysokość opłaty wynosi 25 zł, na rachunek sądu i tak należy przelać pełne 30 zł. Jeśli wykonasz przelew na 25 zł, sąd może poprosić Cię o uzupełnienie braków formalnych lub… zwrócić pozew.

Uregulowanie opłaty pozostaje na barkach powoda, czyli:

• dłużnika, składającego wniosek o wszczęcie powództwa opozycyjnego lub
• osoby trzeciej, która składa wniosek o wszczęcie powództwa ekscydencyjnego.

Można wnieść ją w kasie sądu lub przelać na sądowe konto.

Kiedy można złożyć powództwo przeciwegzekucyjne?

Dłużnik może wnieść powództwo przeciwegzekucyjne zarówno przed wszczęciem egzekucji, jak i już w jej toku. Po wykonaniu egzekucji powód może oczywiście dochodzić swoich praw w innym postępowaniu, np. w postępowaniu o naprawienie szkody. Osoba trzecia, wnosząca powództwo interwencyjne, będzie miała na to miesiąc, licząc od momentu, w którym uzyskała wiedzę co do naruszenia jej prawa.