Dług alimentacyjny w Polsce. Ile obecnie wynosi? Czy możesz go sprzedać?

Wielu rodziców boryka się z trudnościami w ściągnięciu alimentów. Tymczasem jedną ze skuteczniejszych metod odzyskiwania należności jest sprzedaż długu firmie windykacyjnej. Czy istnieją firmy skupujące długi alimentacyjne? Czy można sprzedać dług alimentacyjny? Jak odzyskać zaległe alimenty? Czy można wpisać dłużnika alimentacyjnego do rejestru dłużników?

Dług alimentacyjny – ile wynosi w Polsce?

Według danych Rejestru Dłużników BIG Infomonitor na koniec 2019 roku prawie 300 tysięcy rodziców zalegało z alimentami. Największa ilość dłużników alimentacyjnych zamieszkuje województwa, takie jak mazowieckie, dolnośląskie oraz wielkopolskie. Łączna kwota zadłużenia w tych trzech województwach wynosi ponad miliard złotych. Średni dług alimentacyjny wynosi 39 689 złotych na osobę, jednak jest wiele osób, które ma dług wobec dzieci nawet po kilkaset tysięcy złotych. Łączna wartość długów to około 13 mld złotych.

Czy można sprzedać dług alimentacyjny firmie windykacyjnej?

Odpowiedź na to pytanie, czy można sprzedać dług alimentacyjny, znajduje się w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2011 r., która wyjaśnia wątpliwości dotyczące możliwości zbywania wierzytelności alimentacyjnych. Zgodnie z orzeczeniem SN, “wierzytelność o zapłatę wymagalnych świadczeń alimentacyjnych nie może być przedmiotem cesji”. Biorąc pod uwagę cel alimentów, dłużnik nie ma możliwości zrzec się prawa do alimentów, a więc świadczenia nie można przenieść na osobę trzecią. Rodzice uprawnieni do alimentów podlegają ograniczeniom ze względu na fakt, że korzystają z wielu innych ułatwień w dochodzeniu i egzekwowaniu roszczeń.

Ze względu na to, że prawa i obowiązki alimentacyjne mają ściśle osobisty charakter, sprzedaż długu alimentacyjnego firmie windykacyjnej nie jest możliwa.

Analizując dane pokazujące zadłużenie Polaków z tytułu alimentów, można wnioskować, że gdyby prawo zostało zmienione, firmy skupujące długi alimentacyjne cieszyłyby się dużym zainteresowaniem. Na chwilę obecną, sprzedaż długu alimentacyjnego nie jest możliwe i nic nie wskazuje, aby przepisy w tej kwestii miały się zmienić.

Jeśli nie firmy skupujące długi alimentacyjne, to co? Jak odzyskać zaległe alimenty?

Gdy posiadasz wyrok sądu, który przyznał Ci alimenty, jedną z podstawowych metod ściągnięcia zaległych alimentów jest złożenie wniosku do komornika o wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Możesz tego dokonać u dowolnego komornika, co jest sporym ułatwieniem. Ważne jest to, aby przedstawić mu jak najwięcej informacji o dłużniku – dzięki temu szybciej odzyskasz alimenty.

W sytuacji, gdy drugi rodzic sprzedał lub przepisał majątek na rzecz innej osoby, dobrą metodą na odzyskanie alimentów jest tzw. skarga pauliańska. Działanie musi być jednak celowe i działać na szkodę dziecka i opiekuna. Skargę pauliańską można złożyć w ciągu 5 lat od daty przepisania lub odsprzedania majątku.

Więzienie za alimenty – kiedy następuje?

Sposobem na odzyskanie zaległych alimentów jest również możliwość złożenia wniosku o pociągnięcie dłużnika alimentacyjnego do odpowiedzialności karnej, poprzez zgłoszenie go na policję lub do prokuratury rejonowej w sytuacji, gdy nie uregulował długu w ciągu 3 miesięcy. Osobie, która nie płaci alimentów, grozi kara, taka jak grzywna, dozór elektroniczny, ograniczenie lub pozbawienie wolności. Jest to zatem z jedna z niewielu sytuacji, gdy za długi można pójść do więzienia. Okres pozbawienia wolności zależy od indywidualnej sytuacji alimenciarza. Rok więzienia za alimenty grozi tym, którzy zalegają z płatnością 3 miesiące. Jeśli jednak niepłacenie alimentów naraża osobę uprawnioną do ich otrzymywania na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb, alimenciarzowi grozi 2 lata więzienia Sposobem na uniknięcie kary jest wyrównanie zaległości w terminie 30 dni od daty pierwszego przesłuchania.

Dłużnik alimentacyjny a wpis do rejestru dłużników

Do rejestru dłużników są wpisywane osoby, które nie spłacają zobowiązań w określonych terminach. Czy dłużnika alimentacyjnego można zgłosić do rejestru?

Osobę, która posiada dług alimentacyjny można umieścić w rejestrze BIG (Biuro Informacji Kredytowej), jeżeli zaległość przekracza 200 zł oraz opóźnienie zapłaty wynosi więcej niż 30 dni. Zgodnie z ustawą o udostępnianiu informacji gospodarczej i wymianie danych gospodarczych dłużnika alimentacyjnego można wpisać do rejestru już po 14 dniach (nie jest wymagany próg kwotowy), gdy opiekun dziecka posiada prawomocny wyrok sądu bądź klauzulę wykonalności.

Zgodnie z prawem dane widniejące w rejestrze dłużników są usuwane po 6 latach. Natomiast należności, które po tym okresie nie zostały wpisane w BIG, nie podlegają już zgłoszeniu. Należy przypomnieć, że konsekwencją wpisu do rejestru jest problem z uzyskaniem kredytu, chwilówki czy nawet telefonu na abonament.

W kwestii tego, czy można sprzedać dług alimentacyjny, prawo jest jednoznaczne. Taka sytuacja nie jest możliwa przy obecnych przepisach. Nie istnieją również żadne firmy skupujące długi alimentacyjne, gdyż ich działalność byłaby nielegalna. Na dłużników alimentacyjnych są jednakinne sposoby – m.in. egzekucja komornicza czy wniosek o poniesienie odpowiedzialności karnej.

Opiekunowie dzieci mogą też liczyć na wsparcie państwa w postaci świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego. Warunkiem do otrzymania świadczenia jest dochód na osobę w rodzinie nieprzekraczający 800 zł netto (od 1 października 2020 roku próg ma wynosić 900 zł). Ponadto uprawnione są do niego dzieci, które nie ukończyły 18 roku życia lub 25 lat w przypadku kontynuujących naukę.

Umorzenie długu alimentacyjnego

Zaległe alimenty to dług jak każdy inny. Czy to oznacza, że można go umorzyć jak inne zaległości? Teoretycznie jest taka szansa.

O umorzenie części lub całości postępowania egzekucyjnego może wnioskować wierzyciel. Warto pamiętać jednak, że bezskuteczność egzekucji nie jest podstawą do jej umorzenia. Poza tym wniosek wierzyciela o umorzenie tego rodzaju zaległości jest rzadkością.

Oczywiście o umorzenie długu alimentacyjnego może również wnioskować sam alimenciarz. Co istotne, umorzenie może obejmować jedynie świadczenia, które miałyby być wypłacone uprawnionemu w przyszłości. Oznacza to, że dłużnik, który chce wnioskować o umorzenie przyszłych egzekucji alimentów, musi w pierwszej kolejności uregulować wszystkie zaległe wpłaty z tego tytułu. Poza tym musi również złożyć w depozycie sądowym równowartość półrocznego świadczenia i umocować komornika do podjęcia tego depozytu.

Dłużnik alimentacyjny może również wnioskować o umorzenie należności oraz odsetek dla gminy, która wypłacała za niego świadczenie z tzw. Funduszu Alimentacyjnego. Jednak w tym przypadku podstawą umorzenia może być szczególnie trudna sytuacja dłużnika (rodzinna lub materialna).

Przedawnienie długu alimentacyjnego

A czy dług alimentacyjny ulega przedawnieniu? Zgodnie z art. 137 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego alimenty przedawniają się po trzech latach. Jednak zasada ta nie obowiązuje w przypadku, kiedy rodzic zobowiązany do płacenia alimentów posiada władzę rodzicielską nad dzieckiem, a dziecko nie ma ukończonych 18 lat. W takim przypadku 3-letni okres przedawnienia obowiązuje dopiero od momentu ukończenia przez dziecko ww. wieku.

Poza tym przedawnienie nie obowiązuje wobec rozpoczętych egzekucji komorniczych z tytułu zaległych alimentów. Dopóki takie postępowanie trwa, nie rozpoczyna się bieg przedawnienia. A jeśli był on wcześniej rozpoczęty, to na czas prowadzonej egzekucji zostaje zawieszony.

Sytuacją szczególną jest również dług alimenciarza wobec gminy z tytułu wypłaty alimentów z tzw. Funduszu Alimentacyjnego. W tym przypadku zadłużenie nie ulega przedawnieniu, a urząd ma prawo egzekwować należność wraz z odsetkami tak długo, aż zostaną one spłacone przez dłużnika.

Czy możesz odziedziczyć dług alimentacyjny?

Istotną kwestią jest dziedziczenie długów alimentacyjnych. O ile obowiązek płacenia alimentów wygasa wraz z chwilą śmierci alimenciarza, o tyle potomkowie mogą odpowiadać za pozostawiony dług alimentacyjny. Dziedziczenie tego rodzaju zobowiązań wynika z faktu, że tego rodzaju długi są elementem spadku. Osoby, które przyjmą spadek, zostaną obciążone zaległościami alimentacyjnymi zmarłego (np. aktualny współmałżonek dłużnika). Biorąc jednak pod uwagę, że spadkobiercami są najczęściej dzieci, na które było zasądzone świadczenie alimentacyjne, to odziedziczenie zobowiązania wobec siebie samego jest kuriozalne.

Warto pamiętać, że zobowiązania alimenciarza wobec gminy z tytułu wypłaty alimentów z Funduszu Alimentacyjnego to również dług alimentacyjny. Dziedziczenie takiego zobowiązania zostało jednak uregulowane prawnie. Zobowiązania wobec gminy wygasają z dniem śmierci dłużnika, a tym samym nie podlegają dziedziczeniu.