Ile komornik może zabrać z pensji w 2023 roku?

Gdy pożyczkobiorca zalega ze spłatą zobowiązania i nie reaguje na upomnienia, wierzyciel będzie starał się odzyskać pieniądze przy pomocy firmy windykacyjnej lub sądu. Postępowanie komornicze to ostateczność, a jego wynikiem jest najczęściej zajęcie części wynagrodzenia. Sprawdzamy, ile komornik może zabrać z pensji w zależności od wysokości zarobków.

Według danych GUS z 2022 roku przeciętne wynagrodzenie w Polsce wyniosło 6 665 zł brutto. Natomiast średnie zadłużenie na jednego konsumenta kształtuje się na poziomie 18 651 zł. Oznacza to, że aby przeciętny Polak mógł spłacić zaległości, musi przeznaczyć na nie trzymiesięczne zarobki w całości. Całkowite zadłużenie Polaków wynosi już 45,2 mld zł, a dotyczy ponad 2,5 mln osób.

Największe zaległości w kwocie 24,2 mld zł mają Polacy wobec wierzycieli wtórnych, czyli firm windykacyjnych i funduszy sekurytyzacyjnych, które wykupiły zadłużenie od pierwszych wierzycieli (banki, operatorzy telekomunikacyjni, towarzystwa ubezpieczeniowe itp.). Zadłużenie za niezapłacone alimenty na dzieci wynosi 12,47 mld zł, a zaległe czynsze, opłaty za wodę, prąd i gaz to kwota 1,86 mld zł. Polscy konsumenci są również winni 886 mln zł operatorom komórkowym oraz dostawcom Internetu i telewizji. Wiele tych spraw zadłużeniowych kończy się postępowaniem komorniczym¹.

Wysokość zajęcia wypłaty przez komornika w 2023 roku

Zgodnie z art. 17 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej komornik sądowy jest urzędnikiem państwowym wykonującym zawód zaufania publicznego. Reprezentuje on państwo polskie i podczas egzekwowania długu, zgodnie ze swoim powołaniem, będzie chroniony jak każdy inny funkcjonariusz publiczny.

Komornik prowadzący egzekucję komorniczą ma określone obowiązki. Podczas windykacji może zająć część wynagrodzenia pracownika, jednocześnie jego obowiązkiem jest wysłanie do niego i do jego pracodawcy odpisu pisma o zajęciu komorniczym. W związku z tą informacją zatrudniający musi dopełnić szereg formalności umożliwiających komornikowi zajęcie części pensji pracownika.

Zasadniczo przy zwykłym zadłużeniu od osoby zatrudnionej na umowę o pracę komornik może zabrać 50% pensji. Jednak kwota wolna od zajęcia komorniczego wynosi tyle, ile pensja minimalna. Jeśli dochód pracownika wynosi tyle, co minimalna krajowa, wtedy komornik nie pobiera żadnych środków z pensji dłużnika, ale jego dług cały czas wzrasta.

Z reguły komornik nie może zająć wszystkich dochodów dłużnika, jego obowiązkiem jest zostawienie konsumentowi środków umożliwiających mu samodzielne utrzymanie. Jednak nie zawsze jest stosowana ta zasada. W większości przypadków egzekucji komorniczej stosuje się kwotę wolną od zajęcia, czyli kwotę wolną od potrąceń komorniczych. To kwota, którą komornik musi pozostawić dłużnikowi, aby ten nie pozostał bez środków do życia.

Ile komornik może zabrać z pensji minimalnej?

Wysokość kwoty, jaką komornik sądowy może zająć z wynagrodzenia, zależy od pensji minimalnej w danym roku. W 2023 roku płaca minimalna została ustalona na poziomie 3490 zł brutto, czyli 2 695 zł netto.

Kwota ta jest wyższa od wynagrodzenia minimalnego obowiązującego w 2022 roku o 480 zł.

Wysokość płacy minimalnej określa, ile zostanie w kieszeni dłużnika w przypadku egzekucji komorniczej. Im większa kwota minimalnego wynagrodzenia, tym więcej środków zostaje na koncie zadłużonego. W związku z tym każda podwyżka pensji minimalnej poprawia sytuację finansową osób z długami.

Ważną informacją jest jednak to, że kwota minimalnego wynagrodzenia jest zawsze wolna od zajęcia komorniczego. Pracownikowi, który otrzymuje dochód równy pensji minimalnej, komornik nie może zająć środków finansowych uzyskiwanych w formie zarobku od pracodawcy.

Ile komornik może zabrać z pensji za alimenty?

Wobec osób mających dług alimentacyjny stosowane jest bardziej restrykcyjne prawo. Wynika to z faktu, że w tym przypadku wierzycielem i poszkodowanym jest dziecko, którego życie jest zależne od otrzymywanych i przekazywanych w formie alimentów środków. Z tego powodu często sprawy zaległości alimentacyjnych uznaje się za priorytetowe.

Dłużnikom alimentacyjnym komornik może zabrać więcej środków niż konsumentom posiadającym zwykłe długi wynikające ze zobowiązań lub rachunków. Osoby posiadające dług alimentacyjny są objęte innym procentem maksymalnego zajęcia z pensji oraz inną kwotą wolną od zajęcia komorniczego.

W przypadku dłużników alimentacyjnych komornik ma prawo do zajęcia 60% wynagrodzenia. Jednocześnie musi pozostawić równowartość 40% płacy minimalnej ustalonej na dany rok. W 2023 roku w ramach długu alimentacyjnego komornik może zająć 2094 zł brutto (1 644 zł netto). Dłużnikowi alimentacyjnemu zatrudnionemu w pełnym wymiarze godzin musi zostać 1396 zł brutto, jeśli otrzymuje najniższą płacę krajową.

Kwota wolna od zajęcia komorniczego

Kwota wolna od zajęcia komorniczego to środki pieniężne zgromadzone na koncie dłużnika, które nie podlegają egzekucji komorniczej. Przepis określający zasady i wysokość kwoty wolnej od zajęcia komorniczego jest wpisany do art. 87 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku o Kodeksie Pracy.

Według ustawy o Kodeksie Pracy wolna kwota od zajęcia komorniczego równa jest wysokości minimalnego wynagrodzenia netto , jakie przysługuje pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy. To suma należna zatrudnionemu już po odliczeniu składek na ubezpieczenie społeczne i pobraniu zaliczki na podatek dochodowy odprowadzany przez pracodawcę.

Ile komornik może zabrać z wypłaty przy umowie zlecenie?

Niestety, zatrudnienie na podstawie umowy zlecenia nie gwarantuje pracownikowi takiej ochrony, jaką daje umowa o pracę. Z tego powodu często umowy zlecenia zwane są „śmieciówkami”. Jeszcze do niedawna, według starych przepisów, w przypadku zajęć komorniczych, komornik mógł zająć 100% wynagrodzenia z każdej umowy zlecenia. Po zmianie prawa w 2019 roku możliwe jest, by w przypadku egzekucji komorniczej umowa zlecenie była potraktowana jak umowa o pracę.

Po nowelizacji Kodeksu Postępowania Cywilnego wskazano, iż w przypadku niektórych świadczeń powtarzających się (np. umowa zlecenia) stosuje się przepisy o potrąceniach z wynagrodzenia takie same jak te obowiązujące dla umowy o pracę.

Przepisy Kodeksu Postępowania Cywilnego art. 833:

• Wynagrodzenie ze stosunku pracy podlega egzekucji w zakresie określonym w przepisach Kodeksu Pracy.
• Przepisy art. 87 o potrąceniach z wynagrodzenia za pracę i art. 871 o kwocie wolnej od potrąceń z wynagrodzenia za pracę stosuje się odpowiednio do wszystkich świadczeń powtarzających się, których celem jest zapewnienie utrzymania albo stanowiących jedyne źródło dochodu dłużnika będącego osobą fizyczną.

Osoby otrzymujące wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenie mają możliwość ochrony części swoich zarobków przed egzekucją komorniczą. Jednak muszą postarać się o to samodzielnie. Dłużnik musi przekonać komornika sądowego, że jego wynagrodzenie spełnia następujące warunki:

• ma charakter powtarzający się;
• zapewnia utrzymanie dłużnika i stanowi jego jedyne źródło dochodu.

Na spotkanie z komornikiem osoba zatrudniona na umowę zlecenie powinna zabrać ze sobą kopię umowy zlecenia oraz wyciągi z konta bankowego potwierdzające regularne wpływy z tytułu umowy. Dłużnik musi udowodnić, że zarobki z tej umowy są jego jedynym źródłem dochodu.

Umowa o dzieło a zajęcie pensji

W przypadku umowy o dzieło zajęcie komornicze wygląda trochę inaczej, ponieważ nie przysługuje tu żadna ochrona dłużnika, jak przy umowie zlecenia. Niestety, umowa o dzieło nie spełnia warunków wymaganych w przepisach, tzn. nie jest powtarzalna i regularna, co sprawia, że nie może być traktowana jak umowa o pracę.

Przepisy obowiązujące obecnie wskazują, że komornik może zabrać 100% z wynagrodzenia uzyskiwanego z tytułu umowy o dzieło. W tym przypadku nie ma znaczenia także wysokość otrzymywanych dochodów, ponieważ komornik ma prawo zająć cały zarobek pracownika.

Ile może zabrać komornik przy niepełnym etacie?

W sytuacji, gdy pracownik jest zatrudniony na niepełnym etacie (np. 1/2 etatu), wtedy prawo chroni go przed egzekucją komorniczą w podobny sposób jak osoby zatrudnione na umowę o pracę. Komornik może zająć każdą kwotę ponad wynagrodzenie minimalne.

Oczywiście w przypadku pracy w niepełnym wymiarze należy proporcjonalnie obliczyć dochód. Jeśli osoba zadłużona jest zatrudniona na 1/2 etatu, wtedy komornik musi zostawić na koncie dłużnika połowę płacy minimalnej netto obowiązującej w danym roku. W 2022 roku będzie to kwota 1347,5 zł.

Jeśli pracownik jest zatrudniony na mniejszą część etatu (np. 3/4), wtedy kwota wolna od zajęcia będzie jeszcze niższa.

Co oprócz pensji może zająć komornik?

Postępowanie komornicze może skończyć się egzekucją wynagrodzenia dłużnika lub zajęciem konta bankowego. W przypadku egzekucji z konta jego właściciel (dłużnik) traci prawo do pełnego zarządzania rachunkiem. W takiej sytuacji komornik uzyskuje wgląd do konta i widzi wszystkie przelewane środki i sam decyduje, jaką ich część może zabrać na poczet długu.

Gdy zajecie komornicze występuje na koncie bankowym, wtedy komornik musi stosować jedną zasadę. Wynika z niej, że na rachunku bankowym dłużnika w każdym miesiącu musi zostać kwota równa 75% minimalnego wynagrodzenia w danym roku (w 2023 roku to kwota netto 2021.25 zł). Wszystkie środki ponad tę sumę komornik może zająć na poczet długu. Zasada ta nie obowiązuje dłużników alimentacyjnych, w ich przypadku komornik może zabrać z konta bankowego nawet 100% wpływów.

Oprócz środków wpływających na konto bankowe komornik może zająć zasiłek dla bezrobotnych, jeśli taki otrzymuje dłużnik. Jest on tak samo traktowany, jak wynagrodzenie ze stosunku pracy. Zajęcie komornicze może także objąć zwrot podatku z urzędu skarbowego oraz rzeczy materialne należące do dłużnika, np. nieruchomości, drogocenne przedmioty, samochód itp.

Zajęcie wynagrodzenia z emerytury i renty

Emeryci i renciści również mogą być dłużnikami zalegającymi z zapłatą za rachunki za prąd, czynsz za mieszkanie lub rat kredytu albo pożyczki pozabankowej. Ich świadczenia emerytalno-rentowe niestety nie są wolne od potrąceń komorniczych.

W przypadku emerytury kwota wolna od zajęcia obecnie wynosi 75% minimalnej emerytury. W 2023 roku jest to 1588,44 zł, a więc ok. 1 247 zł netto – co oznacza, że kwota wolna od zajęcia emerytury wynosi ok. 935,25 zł

Inaczej to wygląda w przypadku renty. Istnieją dwa warunki co do kwoty wolnej od zajęcia komorniczego. Jej wysokość zależy od rodzaju renty, jaką otrzymuje dłużnik. Limit zajęcia komorniczego jest inny w przypadku renty socjalnej, renty rodzinnej, renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy i zasiłku chorobowego, niż ten obowiązujący w przypadku osób uzyskujących rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Wyłączenia od zajęcia komorniczego

Według znowelizowanego w 2016 roku Kodeksu Postępowania Cywilnego komornik prowadzący postępowanie komornicze nie może zająć:

• środków otrzymywanych w ramach programu 500+;
• świadczenia alimentacyjnego wypłacanego w przypadku bezskutecznej egzekucji alimentów;
• zasiłku socjalnego wypłacanego przez MOPS;
• alimentów;
• zasiłku pielęgnacyjnego;
• zasiłku macierzyńskiego i ojcowskiego;
• renty rodzinnej dla sierot;
• świadczenia integracyjnego i wychowawczego;
• zasiłku dla rodzin ubogich oraz innych zasiłków wypłacanych dla potomstwa;
• przedmiotów użytku domowego tj. pościel, ubrania itp.;
• żywności, opału i paszy dla zwierząt;
• narzędzi niezbędnych do pracy zarobkowej dłużnika;
• przedmiotów potrzebnych do nauk i oraz mających znaczenie religijne;
• produktów leczniczych i wyrobów medycznych;
• przedmiotów niezbędnych w przypadku niepełnosprawności dłużnika lub członków jego rodziny.

Kiedy komornik zajmuje wynagrodzenie dłużnika?

Komornik może rozpocząć egzekucję komorniczą niezwłocznie po uprawomocnieniu się wyroku sądowego. Najczęściej dochodzi do tego w ciągu dwóch tygodni od próby doręczenia listu o wydaniu nakazu zapłaty przez sąd. W momencie, gdy osoba zadłużona otrzymuje takie pismo, wtedy wyrok się uprawomocnia, jednocześnie umożliwiając komornikowi legalne ściąganie wierzytelności.

W sytuacji, gdy dłużnik nie ma żadnego wynagrodzenia, emerytury, renty ani środków finansowych na koncie bankowym, wtedy wierzyciel może wskazać komornikowi, z jakiego źródła może być ściągnięte zadłużenie.

Komornik musi prowadzić egzekucję zgodnie z wydanym przez sąd tytułem wykonawczym. Najczęściej w pierwszej kolejności zajmuje rachunek bankowy lub wynagrodzenie za pracę. Egzekucja z majątku dłużnika i ruchomości może odbyć się tylko wtedy, gdy w tytule wykonawczym znajdzie się informacja o prowadzeniu egzekucji z ruchomości dłużnika.

Źródła:

¹ https://krd.pl/centrum-prasowe/informacje-prasowe/2022/dlugi-polakow-wieksze-niz-zarobki