Jak wygląda licytacja komornicza i kiedy do niej dochodzi?

Wraz z wejściem w życie Tarczy Antykryzysowej 3.0 z dnia 30 maja 2020, zmianom uległy również niektóre przepisy dotyczące licytacji komorniczej. Uchwała zdaje się chronić interesy i majątek dłużnika. Jak obecnie wyglądają licytacje komornicze? Jakim zmianom podległy  licytacje komornicze nieruchomości?

Co to jest licytacja komornicza?

Licytacja komornicza jest jednym z ostatnich etapów postępowania egzekucyjnego wobec dłużnika. Przedmiotem licytacji jest szerokopojęty majątek dłużnika, czyli ruchomości i nieruchomości, które mają wartość. Licytacja komornicza występuje wtedy, gdy wyegzekwowanie długu od dłużnika w inny sposób (np. zajęcie wynagrodzenia za pracę, zajęcie rachunku bankowego itp.) nie jest możliwe. Przedmioty i nieruchomości, które trafiają na licytacje komorniczą, według idei mają być spieniężone, a środki finansowe uzyskane z licytacji – przekazane wierzycielowi. Warunkiem przeprowadzenia licytacji komorniczej jest wniosek o wszczęcie egzekucji i prawomocny tytuł wykonawczy wydany przed sąd. 

Co można rozumieć za majątek dłużnika?

Za majątek dłużnika uznaje się:

• Wynagrodzenie dłużnika.
• Środki znajdujące się na jego rachunku bankowym/lokacie.
• Nieruchomości.
• Samochody, inne pojazdy, maszyny.
• Ruchomości (np. sprzęt RTV, AGD.
• Przedmioty znajdujące się w domu, które w ocenie komornika mają wartość np. obrazy, meble itp.

Warto pamiętać o tym, że komornik nie może zabrać dłużnikowi wszystkich ruchomości, a o samej możliwości zajęcia ruchomości lub nieruchomości decyduje zawsze wierzyciel.

Czego nie może zabrać komornik?

• Komornik nie może zajmować ruchomości, które z uwagi na aspekty społeczne i humanitarne – są niezbędna dla życia.
• Komornik nie może zająć przedmiotów, które pozostają we współwłasności, lub nie należą do dłużnika, ale tylko przebywają w jego domu.
• Komornik nie może również zająć przedmiotów i maszyn, które są niezbędne do wykonywania pracy. Może to być np. komputer lub w przypadku osoby, która utrzymuje się np. z pracy w charakterze kierowcy – samochód.
• Przedmiotem zajęcia nie mogą być również ubrania, książki i przedmioty niezbędne do edukacji, artykuły spożywcze, opał.
• W przypadku egzekucji dłużników prowadzących gospodarstwo rolne, komornik musi zostawić przynajmniej trzy owce, dwie kozy lub jedną krowę, a także zapas paszy dla tychże zwierząt.
•  Komornik nie może również zająć alimentów, zasiłków, dodatków i świadczeń socjalnych, a także świadczeń z programu 500+.

Na wszystkie nieprawidłowe działania komornika, dłużnik ma prawo wnieść skargę, którą powinien skierować do sądu rejonowego, właściwego do miejsca działania komornika.

Jak wyglądają licytacje komornicze?

Skoro już wiadomo, co może, a czego nie może zająć komornik, to warto się również dowiedzieć, jak wygląda licytacja komornicza nieruchomości i ruchomości. Pierwszym krokiem, który poprzedza licytację komorniczą, jest zajęcie nieruchomości lub ruchomości. Odbywa się to włącznie wtedy, gdy ściągniecie długu w inny sposób, nie jest możliwe. Przed zajęciem części składowych majątku dłużnika, ten powinien otrzymać od komornika wezwanie do zapłaty. Jeśli po dwóch tygodniach od skutecznego doręczenia wezwanie, środki nie pojawią się na rachunku komornika – może on  rozpocząć dalsze procedury egzekucyjne.

Jak wyglądają licytacje komornicze ruchomości?

Kolejnym krokiem do licytacji komorniczej jest wycena majątku dłużnika. Najczęściej wykonywana jest ona przez biegłego. Biegły, według dostępnych i obiektywnych informacji, wycenia poszczególne ruchomości np. dzieła sztuki, sprzęt AGD, RTV itp. Wszystkie przedmioty zostają skrupulatnie i szczegółowo opisane, a biegły szacuje ich rynkową wartość. Do licytacji może dojść po 14 dniach od uprawomocnienia wyceny.

Kolejnym krokiem jest tzw. obwieszczenie. To po prostu informacja przekazywana do wiadomości publicznej, informująca o miejscu i dacie jej odbycia. Gdzie umieszczane są takie informacje? Najczęściej na stronie internetowej komornika, rzadziej w budynku sądu, częściej na stronie KRK (Krajowej Rady Komorniczej), rzadziej praktykuje się obwieszczanie licytacji w lokalnej prasie.

Każdy, kto chce wziąć udział w licytacji, musi wpłacić wadium. Wadium to 1/10 kwoty określonego majątku/ruchomości dłużnika. Po licytacji – wadium jest zwracane wszystkim jej uczestnikom, poza zwycięzcą licytacji, który po prostu pomniejszy o nie należną kwotę do zapłaty.

Licytacja odbywa się pod nadzorem sędziego i ma formę ustną. Prawo przewiduje 2 terminy licytacji – jeśli nie będzie chętnych w pierwszym terminie. Co ciekawe, przybicie, czyli oficjalną wygraną licytacji komorniczej zawsze potwierdza i uprawomocnia sąd. Ruchomość może być sprzedana po najniższej cenie wierzycielowi, lub jeśli on nie wyraża takiej chęci – postępowanie zostaje umorzone. Wierzyciel może dopiero je ponowić po upływie 6 miesięcy od daty umorzenia.

Jak wyglądają licytacje komornicze nieruchomości?

Licytację nieruchomości poprzedza zawsze zajęcie komornicze na księdze wieczystej nieruchomości należącej do dłużnika. Przedmiotem zajęcia może być cała nieruchomość lub części ułamkowe nieruchomości (np. gdy dłużnik jest jej współwłaścicielem lub gdy dług pochodzi np. z umowy pożyczki pozbankowej). Za nieruchomość określa się:

• Dom,
• mieszkanie,
• lokal usługowy,
• garaż z urządzoną księgą wieczystą.

Na długo przed  licytacją komorniczą z nieruchomości, komornik dokonuje wpisu w III Dziale Księgi Wieczystej. Podobnie jak w przypadku licytacji z ruchomości, do dłużnika jest wysyłane wezwanie do zapłaty. Jeśli po 14 dniach od jego skutecznego doręczenia dłużnik nie spłaci zobowiązania, komornik może podjąć kolejne kroki.

W przypadku braku reakcji na rozpoczęcie egzekucji z nieruchomości komornik z pomocą biegłego rewidenta szacuje wartość nieruchomości. W praktyce jest zazwyczaj zaniżona w stosunku do kwoty, jaką właściciel mógłby otrzymać podczas sprzedaży na wolnym rynku. Jednak cena wywoławcza nie powinna być niższa niż 3/4 ceny rynkowej nieruchomości. Jeśli odbędzie się drugi termin licytacji – cena wywoławcza nie może przekroczyć 2/3 szacowanej wartości nieruchomości. Dlatego też licytacje komornicze nieruchomości są gratką dla osób poszukujących okazji.

Po obwieszczeniu licytacji, osoby, które chcą wziąć w niej udział, mogą obejrzeć nieruchomość i zaznajomić się a dokumentami egzekucyjnymi – na miejscu, w kancelarii komorniczej.

Nowe zasady licytacji komorniczej z nieruchomości

Dobrą wiadomością dla osób, które mają stosunkowo niewielkie zadłużenie, są najnowsze przepisy w prawie wprowadzone w związku z Tarczą Antykryzysową 3.0. W świetle zmian w Kodeksie Postępowania Cywilnego, który weszły w życie w maju 2020 roku, komornik nie będzie mógł już zabrać domu, lub mieszkania za stosunkowo niewielki dług. Licytacja komornicza mieszkania wartego np. 300 000 złotych za 10 000 złotych długu z tytułu np. niespłaconej pożyczki może nie być już możliwa.

Jak podaje nowy artykuł art. 952(1) KC:

„§ 1. Termin licytacji lokalu mieszkalnego lub nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem mieszkalnym, które służą zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych dłużnika, wyznacza się na wniosek wierzyciela.
§ 2. Wierzyciel jest uprawniony do złożenia wniosku, o którym mowa w § 1, jeżeli wysokość egzekwowanej należności głównej stanowi co najmniej równowartość jednej dwudziestej części sumy oszacowania.
§ 3. Jeżeli egzekucję z nieruchomości prowadzi kilku wierzycieli, termin licytacji nieruchomości, o której mowa w § 1, wyznacza się również w przypadku, gdy wnioski w tym przedmiocie złożyli wierzyciele, których łączna wysokość egzekwowanych należności głównych stanowi co najmniej równowartość jednej dwudziestej części sumy oszacowania.
§ 5. Licytacji lokalu mieszkalnego lub nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem mieszkalnym, które służą zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych dłużnika, nie przeprowadza się w czasie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii oraz 90 dni po jego zakończeniu.”

Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że przy dobrych chęciach i realnie przygotowanym planie spłaty – możliwe jest zatrzymanie egzekucji komorniczej, jej zawieszenie, a nawet umorzenie. Warto podjąć dialog z komornikiem i z wierzycielem. Wierzyciel często jest skłonny zawiesić postępowanie komornicze, jeśli dłużnik wpłaci jednorazowo większą kwotę i zdeklaruje się do comiesięcznych wpłat ratalnych. Pamiętajmy o tym, że komornik działa zawsze w zgodzie z wnioskiem wierzyciela, więc wszelkie zmiany i ustalenia warto podejmować bezpośrednio z wierzycielem.

Jeśli jesteś w podobnej sytuacji i czeka Cię licytacja komornicza, koniecznie sprawdź, czy i jak możesz jej uniknąć: https://chwilowo.pl/wiedza/jak-zatrzymac-licytacje-komornicza/

Źródła:

• https://arslege.pl/kodeks-postepowania-cywilnego/k14/s749/
• https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/koronawirus-i-tarcza-3-0-rpo-uwagi-dla-senatu