Kredyt a pożyczka. Jakie są najważniejsze różnice?

Pojęcie kredytu i pożyczki częstokroć bywa używane zamiennie. Różnice pomiędzy tymi dwoma produktami są jednak dość znaczne i mają wpływ na ogólny kształt finansowania, czyli sposób udzielenia i spłaty, warunki stawiane klientom i, co najważniejsze, koszty. Warto zapoznać się z tymi różnicami również ze względu na to, że już od jakiegoś czasu możemy obserwować dużą popularność pożyczek online – w praktyce może również okazać się, że jedna lub druga forma finansowania będzie wpisywać się w nasze potrzeby lepiej, również jeśli chodzi o koszty.

Czym jest kredyt?

Kredyt jest produktem finansowym, który zostaje oddany do dyspozycji pożyczającego na czas określony w umowie, za odpowiednią opłatą. Może być udzielany wyłącznie przez instytucje wyznaczone do tego przez ustawę prawo bankowe. Mówi ona, że kredytu w Polsce mogą udzielać instytucje, które otrzymały licencję bankową – czyli banki, a także SKOK-i.

Z tej samej ustawy można dowiedzieć się również, że kredytem mogą być wyłącznie środki pieniężne. Prawo pozbawia też banku lub SKOK-u pewnej dowolności w udzielaniu kredytów – ogranicza jego wysokość, cel udzielenia, czy sposób weryfikacji zdolności kredytowej wnioskującego. Najważniejsze jest jednak to, że kredytowe środki pieniężne nie są własnością instytucji, a pochodzą one ze środków zdeponowanych w banku przez jego klientów na kontach lub lokatach. Dlatego też regulacje prawne określające ten produkt są dość restrykcyjne – istnieje bowiem ryzyko utraty nieswoich pieniędzy.

Czym jest pożyczka?

Ogólne założenia dotyczące pożyczki są podobne, jak w przypadku kredytu – są to środki, które pożyczający decyduje się oddać do dyspozycji oznaczonej osobie na pewien czas i na określonych warunkach. Pożyczka może jednak dotyczyć zarówno pieniędzy, jak i przedmiotów.

Zgodnie z kodeksem cywilnym, który jest podstawowym dokumentem ją opisującym, pożyczki może udzielić zarówno osoba prywatna, jak i instytucja. Co ważne, nie musi to być instytucja finansowa, choć najczęściej po pożyczkę skierujemy się do firm pozabankowych, które swoją działalność skupiają właśnie na tym obszarze i w szczególności upodobały sobie tzw. pożyczki online, udzielane internetowo. Podstawowym warunkiem udzielania pożyczek jest jednak to, by były one udzielane z własnego kapitału, a żadna firma pożyczkowa nie może deponować środków pieniężnych od swoich klientów. W związku z tym pożyczki może udzielić również bank i SKOK, o ile zrobi to z własnych pieniędzy.

Kredyt a pożyczka – czym się różnią?

Konsumentów, którzy chcą pożyczyć pieniądze, dotykają przede wszystkim różnice związane z warunkami pożyczenia, sposobem spłaty i konsekwencjami z tym związanymi. Najważniejszymi różnicami w tych kwestiach będą:

• Termin i sposób spłaty. Kredyt może zostać udzielony na bardzo długi czas – nawet do 50 lat. Okres spłaty pożyczki jest natomiast krótszy. Udzielany przez firmę pożyczkową, podlega ograniczeniom ustawy o kredycie konsumenckim, który za maksymalny okres spłaty podaje 10 lat. Standardowy okres spłaty w firmie pożyczkowej rozciąga się od 12 do 60 miesięcy. Ponadto pożyczki prywatne nie muszą mieć oznaczonego terminu spłaty – mogą zostać udzielone na czas nieokreślony.
• Wysokość przychodów. Banki i SKOK-i najczęściej postępują zgodnie z Rekomendacją T Komisji Nadzoru Finansowego, która zaleca określoną wysokość kredytu w stosunku do zarobków. Wysokość zarobków teoretycznie nie ma natomiast znaczenia w przypadku pożyczki – pożyczkodawca sam podejmuje ryzyko i pożycza, komu chce. W praktyce różnice dotyczące zdolności kredytowej są spore pomiędzy pożyczkodawcami.
• Weryfikacja. Bank ma obowiązek zweryfikować klientów w rejestrach BIK oraz BIG, a dodatkowo także w bazie Związku Banków Polskich. Współpraca z tymi rejestrami nie jest obowiązkowa w przypadku pożyczkodawców pozabankowych (czego przykładem mogą być tzw. pożyczki bez BIK), ale warto zwrócić uwagę, że coraz więcej firm z tego korzysta.
• Cel. Kredyt gotówkowy może zostać udzielony na dowolny cel, ale informacja o przeznaczeniu pieniędzy musi znaleźć się w umowie kredytowej. Takiego obowiązku nie ma w przypadku pożyczki.
• Umowa. Umowa pożyczki może zostać sporządzona w dowolnej formie. W przypadku pożyczek online ma to formę pisemną (nawet przy kwotach niższych niż 500 złotych), ale akceptacja umowy może odbyć się na odległość. W przypadku kredytu umowa musi być pisemna bezwzględnie.

Rodzaje kredytów i pożyczek

Kredyty i pożyczki występują w różnych formach. Ze względu na ich specyfikę, cechy charakterystyczne obu pokrywają się tylko w części, przez co różne cele mogą być finansowane w różny sposób. Najważniejsze rodzaje kredytów to:

• kredyt konsumpcyjny – udzielany na dowolny cel, zazwyczaj występuje w mniejszych kwotach do spłaty w ciągu kilku lat;
• kredyt inwestycyjny – przeznaczony głównie dla firm w celu realizacji przedsięwzięć, które mają przynieść wymierne zyski w przyszłości;
• kredyt hipoteczny – pieniądze z tego kredytu służą do zakupu nieruchomości lub ich budowy; wymaga on zabezpieczenia w ramach hipoteki na rzecz banku;
• kredyt konsolidacyjny – udzielany w celu spłaty bieżących, nieprzeterminowanych zobowiązań.

Pożyczki pozabankowe coraz bardziej starają się wpasować w gusta i potrzeby klientów, zwykle będących osobami fizycznymi. Największe zapotrzebowanie występuje na dwa główne rodzaje pożyczek:

• pożyczki na raty – w sposobie spłaty nie różnią się właściwie od kredytu; spłacane są w miesięcznych transzach przez długi czas (do kilkudziesięciu miesięcy); można jednak znaleźć również pożyczki ze spłatą tygodniową;
• chwilówki – to zobowiązanie udzielane zwykle w mniejszej kwocie i z krótkim okresem spłaty, wynoszącym zwykle 30, 60, a w nielicznych przypadkach 90 dni.

Chwilówki – specyficzny rodzaj pożyczki bez kosztów

Firmy pozabankowe starają upodobnić się do oferty bankowej, ale mogą też zaoferować produkt, którego próżno szukać w banku. Wspomniane wcześniej chwilówki są bardzo specyficznym rodzajem pożyczki, wyróżniającym się właściwie w każdym obszarze.

Z założenia chwilówki miały być udzielane w drobnych kwotach, na pokrycie nagłych, ale drobnych wydatków. Z czasem jednak ich kwoty wzrosły, doganiając kwoty pożyczek na raty i obecnie mogą sięgać nawet 10 tysięcy złotych. Tutaj również można wyróżnić pewne cechy szczególne, które sprawiają, że chwilówki nie są tylko wariacją na temat pożyczki, a osobnym produktem finansowym. Są to:

• Krótki okres finansowania. W przypadku kredytów minimalny okres finansowania wynosi przynajmniej kilka miesięcy. Chwilówka może być natomiast zaciągnięta nawet na kilka dni.
• Spłata jednorazowa. Niezależnie od tego, czy chwilówka zostanie udzielona w kwocie kilkuset, czy kilku tysięcy złotych, zawsze spłacana jest naraz w całości, maksymalnie w ostatnim dniu wyznaczonego okresu spłaty. Nigdy nie występuje to w przypadku kredytu bankowego.
• Różna kwota w zależności od ilości pożyczeń. O ile kredyt można otrzymać w pożądanej przez siebie wysokości, jeśli tylko pozwala na to zdolność kredytowa, o tyle uzyskanie chwilówki uzależnione są również od tego, który raz się pożycza. Pierwsza pożyczka to zwykle nie więcej niż 2000-3000 złotych, kolejne mogą być udzielane w kwotach 5000-10000 złotych.
• Brak kosztów. Pierwsza pożyczka za darmo to już niemal znak rozpoznawczy chwilówek. Bez żadnych dodatkowych warunków (oprócz oczywistej spłaty w terminie) można pożyczyć zupełnie za darmo z RRSO równym 0%. Kredyt zawsze jest oprocentowany.

Jakie są formalności związane z pożyczką, a jakie z kredytem?

Po poznaniu różnych ustaw regulujących udzielenie pożyczek można domyślić się, że uzyskanie pożyczki pozabankowej jest zdecydowanie łatwiejsze. Dodatkowo, jako że pieniądze pożyczane są online, wszystkie formalności ze względów praktycznych muszą zostać ograniczone do minimum. Po znalezieniu odpowiadającej nam oferty (co nie jest trudne, ze względu na zaawansowanie porównywarki pożyczek) musimy przygotować się na:

• Utworzenie swojego konta klienta – jest to obecnie obowiązkowe i pomaga zarządzać spłatą pożyczki. Znajdą się w nim wszystkie informacje dotyczące zobowiązania i cała dostępna dokumentacja.
• Wypełnienie wniosku – poziom jego skomplikowania zależy od pożyczkodawcy, ale zwykle jest on prosty i krótki. Oprócz podstawowych danych osobowych, kontaktowych i adresowych, pożyczkodawca zażąda numeru dowodu osobistego oraz informacji o zatrudnieniu lub innych dochodach. Nie ma za to konieczności przesyłania dodatkowych zaświadczeń o zdolności kredytowej.
• Zweryfikowanie tożsamości – najczęstszym sposobem jest udowodnienie, że konto, na które zostanie wysłana pożyczka, należy do wnioskodawcy. Można to zrobić, wysyłając przelew weryfikacyjny na małą kwotę (pożyczkodawca zobaczy wtedy pełne dane nadawcy), jak i za pomocą błyskawicznej aplikacji, która łączy się z bankowością internetową klienta.
• Analizę wniosku – w ciągu kilkunastu minut pożyczkodawca zweryfikuje prawdziwość danych wpisanych we wniosku pożyczkowym i obliczy zdolność kredytową na podstawie deklarowanych przez wnioskodawców dochodów. Większość pożyczkodawców sprawdzi także bazy BIK oraz BIG.

Choć kredyt coraz częściej możemy otrzymać internetowo (najczęściej tylko jeśli mamy konto w danym banku), to wciąż najpopularniejszym sposobem otrzymania kredytu jest wizyta w placówce bankowej, by wypełnić i podpisać wniosek kredytowy. Najczęściej musimy również przedstawić zaświadczenie o zatrudnieniu – najlepiej stałym, gdyż nie każdy bank zaakceptuje dochody pochodzące z pracy na umowę-zlecenie lub tym bardziej na umowę o dzieło. Sprawa jest uproszczona, jeżeli o kredyt wnioskuje się w banku, w którym ma się konto. Bank ma wtedy wgląd w wysokość i regularność wpływów.

W związku z większą ilością formalności, czas otrzymania kredytu może być różny. Jeśli wnioskujemy o kredyt gotówkowy w małej kwocie, decyzję możemy otrzymać jeszcze tego samego dnia. Decyzja kredytowa w przypadku większej kwoty może zająć nawet kilka dni. Pamiętajmy też, że bank obowiązkowo zweryfikuje wnioskodawcę w rejestrach dłużników i w Biurze Informacji Kredytowej, a nawet niewielkie zaległości odnotowane w tych rejestrach spowodują decyzję odmowną. Większe formalności związane z kredytem wynikają zazwyczaj z bardziej skomplikowanym badaniem zdolności kredytowej i – najczęściej – większymi wymaganiami banków wobec swoich potencjalnych klientów.

Który bank ma najmniejsze wymagania?

Kryterium zdolności kredytowej w banku jest płynne. Nie ma jasno określonych zasad, bo po pierwsze – jej wysokość zależy od konkretnego banku, a po drugie – wpływ na nią ma bardzo wiele czynników, nie tylko kryterium wysokości dochodów. Dlatego nie zawsze da się określić, gdzie najłatwiej otrzymać kredyt. Naturalnie istnieje kilka składowych, które z mniejszą lub większą dokładnością pozwolą określić szanse na otrzymanie kredytu.

Pierwszą z nich jest sprawdzenie bazy Biura Informacji Kredytowej i określenie, na ile w przeszłości kredytobiorca spłacał swoje zobowiązania terminowo. Zazwyczaj nawet jedno opóźnienie w spłacie spowoduje odmowę przyznania kredytu. W podobny sposób działają bazy takie jak Krajowy Rejestr Długów, Rejestr Dłużników ERIF oraz BIG Infomonitor. Odnotowywane w nich niespłacone zobowiązania to gwarancja tego, że bank odmówi pożyczenia pieniędzy.

To, gdzie najłatwiej otrzymać kredyt, zależy w głównej mierze od indywidualnej sytuacji finansowej kredytobiorcy. Składają się na to zarówno wysokość jego dochodów, jak i rodzaj zatrudnienia, wykonywany zawód, stan cywilny, liczba dzieci, wiek i status mieszkaniowy. Ciężko więc mówić o banku uniwersalnym, który udzieli kredytu grupie klientów o określonych cechach, jak i o tym, który bank ma najmniejsze wymagania. W podobny sposób nie ma także określenia kredytobiorcy idealnego, bo każdy przypadek jest inny. Odpowiedzią na pytanie o to, który bank ma najmniejsze wymagania może być stosunek liczby udzielonych kredytów do liczby złożonych wniosków, jednak takie dane są jednak nieujawniane, a i trzeba również brać pod uwagę ogólną charakterystykę konkretnego banku.

Niepewna, a nawet zła sytuacja finansowa wnioskodawcy może skłonić go do tego, by skorzystać z pożyczki pozabankowej. Pomimo tego, że proces weryfikacji pożyczkobiorcy jest podobny i instytucja pozabankowa również zainteresuje się wysokością dochodów i zapisami w rejestrach BIK lub KRD, to szansa na otrzymanie pożyczki jest dużo większa. Pożyczkodawcy bowiem profilują swoje produkty pod takie osoby i uwzględniają ich specyficzne potrzeby. Ryzyko odrzucenia wniosku, jeśli ma się jakiekolwiek dochody i nie jest się dłużnikiem jest relatywnie niewielkie. Sprawdź najnowszy ranking chwilówek!

Koszty pożyczki i kredytu – porównanie

Koszty związane z kredytem i pożyczką zawierają się właściwie w takich samych rodzajach opłat, którymi są:

• odsetki;
• prowizja/marża;
• opłaty administracyjne;
• opłaty przygotowawcze;
• ewentualne ubezpieczenie (rzadko stosowane w przypadku pożyczek).

Wszystkie te opłaty składają się na RRSO pożyczki lub kredytu, które procentowo wyraża koszty zobowiązania w skali roku. Inaczej jednak wygląda nie rodzaj, a wysokość opłat – pożyczki pozabankowe są zdecydowanie droższe. Dzieje się tak przede wszystkim dlatego, że pożyczka obarczona jest zwykle dużo większym ryzykiem braku spłaty i utraty własnych środków finansowych. Rekompensowana jest również mniejsza wymagana zdolność kredytowa, czy brak weryfikacji w rejestrach dłużników i kredytowych. Na pożyczkę pozabankową będą więc decydować się nie tylko osoby, które cenią wygodę i wyjątkową szybkość, ale także te, które z różnych względów nie mają szans na kredyt bankowy.

W praktyce RRSO kredytu gotówkowego waha się od kilku do kilkunastu procent. RRSO pożyczki oscyluje natomiast wokół kilkudziesięciu procent, w zależności od wysokości pożyczonej kwoty i długości okresu spłaty. Inaczej wygląda jednak RRSO chwilówki – ze względu na krótkoterminowość takiego zobowiązania RRSO może być bardzo wysokie i sięgać wartości sześciocyfrowych, co nie przekłada jednak na koszty całkowite. W takim przypadku warto sugerować się ustawą antylichwiarską, która stanowi, że całkowite koszty pozaodsetkowe pożyczki nie mogą przekraczać 25% kwoty pożyczonej kwoty plus 30% tej kwoty w skali roku. Oznacza to, że za chwilówkę zapłacimy do jednej trzeciej jej wartości, ale wiele firm pożyczkowych ustala opłaty na znacznie niższym poziomie, nie wspominając o tym, że w wielu instytucjach pożyczymy za darmo.