Przejęcie długu – zasady i wzór umowy

W relacji wierzyciela oraz dłużnika nierzadko występują sytuacje sporne, na okoliczność których musiały powstać rozwiązania legislacyjne. W momencie pojawienia się po stronie dłużnika poważnych trudności w spłacie zobowiązania, może on skorzystać ze specjalnie powołanej do tego celu instytucji prawnej, jaką jest przejęcie długu. Na jakich zasadach można skorzystać z tego rozwiązania i co powinno znaleźć się w umowie?

Czym jest przejęcie długu i w jaki sposób do niego dochodzi?

Form pożyczania środków finansowych jest wiele. Od kredytów bankowych poprzez chwilówki ratalne oraz pożyczki od prywatnych inwestorów, na wsparciu finansowym ze strony rodziny kończąc. Wszystkie te sposoby na zdobycie dodatkowych środków łączy jednak konieczność spłaty pożyczki w krótszym bądź dłuższym terminie od momentu powstania zobowiązania. Niestety, nie wszystkie sytuacje w życiu da się przewidzieć, a kondycja finansowa na skutek wielu okoliczności może ulec znacznemu pogorszeniu. Co w takiej sytuacji może zrobić dłużnik? Na przykład poszukać innej osoby, która zdecyduje się na przejęcie jego długu.

Przejęcie długu to uregulowane prawnie przeniesienie na osobę trzecią odpowiedzialności za spłatę zobowiązania osoby zadłużonej. Osoba, która zdecyduje się na to, aby przejąć obowiązek uregulowania należności w imieniu dłużnika, to przejemca.

Jak wspomnieliśmy już w powyższej definicji, instytucja przejęcia długu jest działaniem uregulowanym prawnie. Oznacza to, że do przeniesienia odpowiedzialności za spłatę zadłużenia na inną osobę może dojść jedynie na podstawie umowy. Dokument ten będzie się jednak różnił w zależności od osób, które w nim występują. Umowa o przejęcie długu może więc zostać zawarta:

• pomiędzy dłużnikiem a osobą trzecią (przejemcą) za zgodą wierzyciela, złożoną w formie oświadczenia którejś ze stron. Oświadczenie to traci jednak swój skutek, jeżeli wierzyciel w momencie jego składania nie był świadomy braku wypłacalności przejemcy;
• pomiędzy wierzycielem a osobą trzecią (przejemcą) za zgodą dłużnika, złożoną w formie oświadczenia którejś ze stron umowy.

Zgoda ze strony wierzyciela lub dłużnika na przejęcie długu stanowi najważniejszy z elementów umowy. Od tych oświadczeń zależy bowiem, czy postanowienia umowy dojdą do skutku. Zarówno jedna, jak i druga strona wskazana w umowie ma prawo wyznaczyć termin, w którym wierzyciel lub dłużnik powinien dokonać akceptacji przejęcia długu. Jeżeli data wymagalności upłynie bez reakcji osoby wskazanej, uznaje się, że nie wyraziła ona zgody na wykonanie postanowień umowy.

Brak akceptacji ze strony dłużnika oznacza, że porozumienie uznaje się za niezawarte. Jeżeli natomiast przejęcie długu uzależnione jest od zgody wierzyciela, a ten jej nie wyrazi, przejemca odpowiada wówczas jedynie przed dłużnikiem. Wierzyciel nie będzie mógł żądać od niego spłaty zobowiązania w przyszłości.

Umowa o przejęcie długu – co powinna zawierać?

Wspominaliśmy już o tym, że treść umowy przejęcia długu zależy przede wszystkim od osób, które ją zawierają oraz od podmiotu wskazanego, jako ten, który postanowienia umowy powinien zaakceptować celem jej wykonalności. Stronami umowy w przypadku instytucji przejęcia długu są jednak przejemca oraz wierzyciel. Jeżeli jedna lub obie ze stron posiadają status osoby fizycznej, niezbędne jest wskazanie:

• imion i nazwisk,
• adresów zamieszkania,
• dat urodzenia,
• opcjonalnie numerów PESEL,
• numerów i serii dokumentów poświadczających tożsamość.

W przypadku, w którym jedna ze stron umowy ma status osoby prawnej konieczne będzie uwzględnienie na umowie takich danych jak:

• numer wpisu do KRS,
• numer NIP,
• adres siedziby,
• dane osoby uprawnionej do reprezentacji.

Kolejną informacją, która koniecznie powinna znaleźć się w treści porozumieniu o przejęcie długu jest przedmiot umowy. W omawianej instytucji prawa przedmiotem umowy będzie po prostu przejęcie długu. Czasami można się spotkać jednak z zapisami, które dodatkowo wyjaśniają przyczyny lub okoliczności dla powstania długu, za którego spłatę odpowiedzialność będzie przenoszona.

Opcjonalne jest także wskazanie na umowie innych postanowień, w świetle których strony zobowiązują się do określonych czynności. Mogą w nich zawrzeć także zasady postępowania w sytuacjach niestandardowych lub sporach.

Obowiązkowo w umowie przejęcia długu powinno się znaleźć wskazanie terminu, w którym wierzyciel lub dłużnik ma wyrazić zgodę na przeprowadzenie procedury oraz oświadczenie strony o przejęciu długu. Umowę uważa się za ważną tylko w przypadku w którym została podpisana przez obie występujące w niej strony.

Czy przejęcie długu i cesja wierzytelności to to samo?

Wiele osób zainteresowanych tematem rozwiązywania sytuacji spornych w relacjach wierzyciel – dłużnik, błędnie zakłada, że przejęcie długu oraz cesja wierzytelności to stwierdzenia tożsame. Pomiędzy definicjami obu tych założeń istnieją zasadnicze różnice, które zestawiliśmy w poniższej tabeli uwzględniając najważniejsze aspekty wskazanych pojęć:

Jak możesz zauważyć, podstawową różnicą pomiędzy przejęciem długu a cesją wierzytelności jest to, iż w przypadku zastosowania pierwszego rozwiązania, dłużnik zostaje zwolniony z obowiązku spłaty należności na rzecz wierzyciela. W sytuacji, w której cedant zdecyduje się na przelew wierzytelności na zasadzie cesji, dla dłużnika nie zmienia się nic poza podmiotem, wobec którego ma teraz zobowiązanie. Jego dług i odpowiedzialność za spłatę pozostają po stronie dłużnika.

Przejęcie długu – na co powinni uważać wierzyciel, dłużnik oraz przejemca?

Jeżeli w sytuacji zastosowania instytucji przejęcia długu, wierzyciel występuje jako strona od której wymaga się akceptacji umowy, powinien on skrupulatnie przemyśleć swoją decyzję. Głównym zagrożeniem dla wierzyciela w tej sytuacji jest oczywiście kwestia wypłacalności przejemcy. Jeżeli bowiem okaże się, że osoba przejmująca dług znajduje się w jeszcze gorszej sytuacji finansowej niż dłużnik pierwotny, to wierzyciel jeszcze zmniejszy swoje szanse na odzyskanie świadczenia.

Ryzyko podejmowane przez dłużnika, z którego zostaje zdjęta odpowiedzialność za spłatę długu jest właściwie najmniejsze. Nie oznacza to bynajmniej, że dłużnik nie powinien z pewną dozą ostrożności podchodzić do całości procedury. Zdarzają się bowiem sytuacje, w których osoba przejmująca odpowiedzialność za spłatę długu, żąda bezprawnie od pierwotnego dłużnika dodatkowych świadczeń w różnej formie. Zanim więc dłużnik wyrazi zgodę na przejęcie zobowiązania, powinien dobrze rozeznać się w kwestii rzetelności przejemcy.

Osoba, która zdecyduje się na podpisanie umowy o przejęcie długu i tym samym wzięcie na siebie odpowiedzialności za jego spłatę, zobowiązana jest przede wszystkim do skrupulatnej analizy wymiaru powstałego zadłużenia. Przejemca nie może sobie bowiem pozwolić na to, aby dług przerósł jego możliwości. Warto również sprawdzić wiarygodność wierzyciela i upewnić się, że nie będzie bezprawnie żądał dodatkowych odsetek lub innych świadczeń z tytułu przejęcia długu. Przejemca powinien też bezwzględnie żądać wydania pokwitowania przez wierzyciela.

Bez względu na to, które stanowisko zajmujesz w całej procedurze, zawsze powinieneś upewnić się, że umowa przejęcia długu zawiera wszystkie zapisy chroniące Twoje interesy i czy nie umieszczono w niej klauzul niedozwolonych, których konsekwencje musiałbyś ponosić.

Czy w każdej sytuacji warto rozważyć przejęcie długu?

W zależności od tego, czy jesteś wierzycielem, dłużnikiem czy osobą, która rozważa przejęcie czyjegoś długu, powinieneś przeanalizować wszystkie pozytywne i negatywne aspekty takiego rozwiązania dla Ciebie. Z perspektywy dłużnika być może rzeczywiście każda szansa na pozbycie się odpowiedzialności wydaje się rozwiązaniem idealnym.

Co jednak w przypadku, w którym osoba przejmująca dług będzie miała nieuczciwe zamiary? Co jeśli jako przejemca zobowiążesz się do spłaty zobowiązania o wartości przekraczającej Twoje możliwości? Czy próbując od dawna odzyskać swoją należność jako wierzyciel, możesz pozwolić sobie na zmianę na dłużnika znajdującego się w jeszcze gorszej sytuacji finansowej niż poprzedni? Zanim podpiszesz lub zgodzisz się z postanowieniami umowy przejęcia długu, powinieneś odpowiedzieć sobie na powyższe pytania i dokładnie prześledzić wszystkie zapisy zawarte w porozumieniu.