Koszt uzyskania przychodów na umowie o dzieło – od czego zależy?

Wielu freelancerów, czyli osób uprawiających wolny zawód, twórców, artystów, ale też osób z pozostałych branż funkcjonujących na rynku pracy – aby otrzymać wynagrodzenie za swoją pracę, podpisują umowę o dzieło. Zarówno dla pracodawcy, jak i zleceniobiorcy – nie bez znaczenia są koszty uzyskania przychodu, które w zależności od klasyfikacji rodzaju wykonanej pracy – mogą różnić się (i to bardzo!) wysokością, określoną w skali procentowej. Kiedy koszty uzyskania przychodu wynoszą 20%, a kiedy jest to kwota w wysokości 50%? Jakie zmiany w umowach o dzieło obowiązują od 2021 roku?

Aktualne zmiany dotyczące umów o dzieło

Od pierwszego stycznia 2021 roku istnieje obowiązek informowania ZUS-u o każdej umowie o dzieło. Modyfikacja w przepisach dotyczy dokładnie art. 36 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 266 z późn. zm.).

Ta zmiana wynika bezpośrednio z regulacji wprowadzonych w związku z zapisami Tarczy Antykryzysowej. Obowiązek informowania ZUS-u nie obejmuje jednak umów dodatkowych, zawartych z własnym pracownikiem, który świadczy przedsiębiorcy pracę, za którą otrzymuje wynagrodzenie np. z tytułu umowy o pracę, lub zlecenia. To samo dotyczy osób, które świadczą dla swojego pracodawcy pracę realizowaną za pośrednictwem firmy pośredniczącej, a także umów o dzieło zawartych z innymi przedsiębiorcami – pod warunkiem tego, że wykonana praca jest zgodna z PKD firmy.Skąd takie zmiany? Dotychczas możliwość pracy na podstawie umowy o dzieło była kojarzona z niezwykłą elastycznością i swobodą. Chociaż nie jest to informacja potwierdzona, możliwe jest, że w niedalekiej przyszłości ZUS obejmie składką również tego rodzaju umowy. Czy tak się jednak stanie – pokaże najbliższa przyszłość.

Jeśli okaże się, że umowa o dzieło ma charakter ciągły, co teraz ZUS będzie w stanie już łatwo zweryfikować, może doprowadzić to do nadrzędnej zmiany charakteru współpracy, co dla zleceniobiorcy oznaczać będzie mniejsze, realne przychody, a dla zleceniodawcy – wyższe koszty zatrudnienia.

Podsumowując – każda osoba zlecająca pracę na podstawie umowy o dzieło ma obowiązek wysłania zgłoszenia takiego faktu do ZUS. Reguluje to jeden z zapisów ustawy z 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, oraz niektórych innych ustaw. Zgłoszenie składa się na specjalnym formularzu RUD.

Koszty uzyskania przychodu na umowie o dzieło

Wysokość zastosowanego kosztu uzyskania przychodu ma dalszy wpływ na wysokość kwoty zwolnionej od podatku.

Koszty uzyskania przychodu oblicza się od przychodu, już po odliczeniu składek. Umowa o dzieło uprawnia do zastosowania 20% kosztów uzyskania przychodów. Jednak jeśli praca wykonywana dla zleceniodawcy jest związana z działalnością twórczą, a większość twórców i artystów korzysta właśnie z takiej formy współpracy – po przekazaniu praw autorskich, zleceniodawca może skorzystać z 50% kosztów uzyskania przychodów. Można jednak je zastosować tylko wtedy, gdy wynagrodzenie za dany utwór podlega prawom autorskim. A nie każde „dzieło” spełnia takie kryteria, a nawet jeśli spełnia to nie oznacza jeszcze, że można liczyć na taką ulgę!

Co podlega prawom autorskim?

Prawa autorskie obowiązują przy każdym dziele, które ma charakter twórczy i indywidualny, czyli powstał w wyniku inwencji twórczej autora. Prawa autorskie można przekazać pisemnie, w każdym przypadku, w którym „sprzedaje” się dany utwór.

Samo przeniesienie praw autorskich, automatycznie nie wpływa na zastosowanie 50% kosztów przychodu na umowie o dzieło! Czasami, mimo ich przekazania, obowiązywać będą 20% koszty uzyskania przychodu!

Ta zależność jest regulowana przez Ustawę o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z 27.10.2017. W jej zapisach można poznać określone branże, w których obowiązuje zwiększenie kosztów uzyskania przychodu do wysokości 50%. Do takich można ogólnie zaliczyć np.

• działalność artystyczną,
• działalność publicystyczną,
• produkcję audiowizualną,
• działalność twórczą,
• tłumaczenia.

Jednak to, co jest rozumiane za pracę twórczą i artystyczną w świetle rozumienia Ustawy jest kwestią nierzadko sporną. Aby mieć pewność o tym, że przysługują Ci 50% koszty uzyskania przychodów, koniecznie sprawdź, jakie działania wchodzą w skład tych kategorii!
Czy warto zatem przekazać prawa autorskie? To zależy od danej sytuacji. Pamiętaj o tym, że przekazanie praw autorskich jest związane z zablokowaniem możliwości dalszej dystrybucji, rozpowszechniania i sprzedaży wybranego dzieła. Z drugiej strony, warto to rozważyć, by zmniejszyć wysokość podatku, który w zależności od wysokości wynagrodzenia, może być naprawdę duży!

Koszty uzyskania przychodu – jak liczyć?

Przychód pomniejszony o koszty uzyskania przychodów daje dochód, który to staje się podstawą opodatkowania podatkiem dochodowym. Jeśli podpiszesz z pracodawcą umowę o dzieło, koszt uzyskania przychodu — w zależności od pewnych czynników— może wynosić 20 lub 50 proc. wynagrodzenia brutto. Sprawdźmy, ile w praktyce zostanie w kieszeni twórcy, który podpisze umowę o dzieło:

• z 20-procentowym kosztem uzyskania przychodów;
• z 50-procentowym kosztem uzyskania przychodów.

Aby porównanie okazało się precyzyjne, załóżmy, że kwota brutto w obu przypadkach wyniesie 7000 zł.

Umowa o dzieło z 50-procentowym kosztem uzyskania przychodów:

• kwota brutto: 7000 zł;
• koszty uzyskania przychodów: 3500 zł;
• podstawa opodatkowania: 3500 zł;
• naliczony podatek (18%): 630 zł;
• do wypłaty: 6370 zł.

Umowa o dzieło z 20-procentowym kosztem uzyskania przychodów:

• kwota brutto: 7000 zł;
• koszty uzyskania przychodów: 1400 zł;
• podstawa opodatkowania: 5600 zł
• naliczony podatek (18%): 1008 zł;
• do wypłaty: 5992,00 zł.

Pracodawcy coraz częściej rezygnują z podpisywania klasycznych umów o pracę, z zastępując je umowami cywilnoprawnymi. Przyczyna takiego stanu rzeczy jest banalnie prosta. Zawarcie z pracownikiem umowy o dzieło jest dla przedsiębiorcy zdecydowanie korzystniejsze ekonomicznie. Taki rodzaj umowy nie wiąże się bowiem z koniecznością odprowadzania składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i podlega wyłącznie opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Jednak z uwagi na wprowadzoną niedawno konieczność zgłaszania każdej umowy o dzieło, bezpośrednio do ZUS, może okazać się, że to początek końca korzystnych (nierzadko dla obu stron) kosztów umów o dzieło.

Źródła:

1. https://help.useme.eu/hc/pl/articles/360017410392-Do-jakich-prac-mo%C5%BCna-przekaza%C4%87-prawa-autorskie-i-zap%C5%82aci%C4%87-ni%C5%BCszy-podatek-
2. https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/system-ubezpieczen-spolecznych-16831915/art-36
3. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20200000568
4. https://www.zus.pl/-/od-1-stycznia-2021-r-trzeba-informowac-zus-o-zawarciu-umowy-o-dzielo