Windykacja polubowna, sądowa i egzekucyjna. Podstawowe różnice

Aby odzyskać wierzytelność, wierzyciel ma prawo prowadzić wobec dłużnika działania windykacyjne. Te mogą przybierać formę polubowną, sądową lub egzekucyjną. W artykule omówimy specyfikę każdej z form. Wskażemy także, na którym etapie sprawy stosowane są z reguły określone czynności.

Osoba, która nie uregulowała swoich zobowiązań względem wierzyciela, musi liczyć się z rozpoczęciem przez niego działań windykacyjnych. Głównym celem windykacji jest dochodzenie roszczeń za pomocą środków określonych w obowiązujących przepisach prawnych.

Kiedy wierzyciel rozpocznie windykację?

Prawo w żaden sposób nie określa momentu rozpoczęcia działań windykacyjnych. Moment ten zależy więc przede wszystkim od zapisów umowy pomiędzy dostawcą produktu lub usługi a jego odbiorcą, czyli aktualnym wierzycielem i dłużnikiem. W przypadku pożyczek pozabankowych pożyczkodawca rozpoczyna działania windykacyjne zazwyczaj w ciągu kilku — kilkunastu dni po upływie terminu spłaty.

Pierwszy etap windykacji — windykacja polubowna

Aby odzyskać swoje pieniądze, w pierwszej kolejności wierzyciel będzie stosował windykację polubowną. Czym jest windykacja polubowna? Windykacja polubowna to szereg działań, mających na celu rozwiązanie „sprawy” w sposób kompromisowy, bez udziału organów sprawiedliwości. W przypadku polubownej windykacji wierzyciel kładzie nacisk głównie na kontakt z dłużnikiem, ustalenie z nim warunków spłaty oraz próby mediacji o negocjacji.

W ramach windykacji polubownej wierzyciel może:

• wysyłać dłużnikowi SMS-owe, listowne oraz e-mailowe monity, czyli przypomnienia o konieczności uregulowania zobowiązania;
• wysyłać dłużnikowi wezwania do zapłaty;
• wysyłać dłużnikowi formularz z informacją o zamiarze wpisania jego danych do rejestru Biur Informacji Kredytowej;
• wpisać dane dłużnika do rejestru BIG (po spełnieniu określonych prawem wymogów);
• stosować próby wyegzekwowania spłaty długu przez telefon (windykacja telefoniczna);
• przekazać sprawę do zewnętrznej firmy windykacyjnej, specjalizującej się w egzekwowaniu należności.

Preferowanym przez wierzyciela zakończeniem etapu polubownego jest podpisanie ugody z dłużnikiem. Ta powinna się opierać na uznaniu przez niego długu oraz zobowiązaniu do jego spłaty w określonym w umowie terminie, najczęściej w ratach. Jeśli dojdzie do podpisania ugody, a dłużnik będzie wywiązywał się ze swoich obowiązków, windykacja zostanie zakończona na tym etapie. Jak pokazują statystyki, zdecydowaną większość wierzytelności udaje się odzyskać właśnie na etapie windykacji polubownej. Wystraszeni wizją długofalowych konsekwencji i kolejnych kosztów dłużnicy często „poruszają niebo i ziemię”, aby zgromadzić środki na spłatę długu.

Czy windykacja polubowna jest kosztowna?

Jeśli zadłużenie wynika z nieterminowej spłaty pożyczki pozabankowej, pożyczkodawca (wierzyciel), nie może naliczyć pożyczkobiorcy wysokich opłat. Zgodnie z obowiązującą aktualnie ustawą antylichwiarską, wszystkie opłaty za opóźnienia w spłacie, nie mogą być wyższe niż maksymalne odsetki za opóźnienie określone w art. 481 § 2 ze zn. 1 kodeksu cywilnego i mogą wynosić obecnie maksymalnie 14% w skali roku. Jeśli pożyczkobiorca przekaże sprawę zewnętrznej firmie windykacyjnej, dłużnik może zostać obciążony dodatkowymi kosztami.

Jeśli windykacja polubowna zawiedzie

Jeśli próby polubownego rozwiązania sporu nie przyniosą oczekiwanych rezultatów, wierzyciel stosuje zazwyczaj windykację sądową. W praktyce oznacza to, że jeśli nie zdoła wyegzekwować od dłużnika spłaty zobowiązania, przekazuje sprawę do sądu lub do e-sądu. Windykacja sądowa ma więc na celu uzyskanie przeciwko dłużnikowi tytułu egzekucyjnego (wyroku sądowego, nakazu zapłaty), a następnie opatrzenie go tytułem wykonawczym, czyli tzw. klauzulą wykonalności.

Tytuł egzekucyjny, opatrzony klauzulą wykonalności jest podstawą do złożenia wniosku o rozpoczęcie egzekucji komorniczej. Jeśli na tym etapie spłacisz swój dług, możesz uniknąć nieprzyjemnej i wyjątkowo stresującej windykacji komorniczej.

Windykacja sądowa i co dalej?

Jeśli sąd uznał zasadność roszczeń wierzyciela, wydał tytuł egzekucyjny, a następnie opatrzył go klauzulą wykonalności, wierzyciel ma prawo złożyć wniosek o wszczęcie egzekucji komorniczej. Aby pozyskać środki na spłatę długu, komornik może zająć nie tylko wynagrodzenie i środki na kontach bankowych dłużnika, ale również należące do niego ruchomości i nieruchomości.

W zależności od kwoty zadłużenia, majątku dłużnika i chęci współpracy z jego strony etap windykacji egzekucyjnej może trwać od kilku tygodni do kilku lat. Nie można zapomnieć także, że egzekucja komornicza niesie za sobą ogromną dawkę stresu, a nierzadko także dodatkowe koszty.

Rada: Co ważne, to nie komornik, ale wierzyciel podejmuje decyzję o tym, z jakich składników majątku będzie przeprowadzona egzekucja. Jeśli jako dłużnik chcesz zmienić sposób realizacji działań egzekucyjnych, negocjuj nie z komornikiem, ale z wierzycielem.

Windykacja egzekucyjna — ile może zająć komornik?

Choć zgodnie z prawem komornik nie może pozostawić dłużnika bez środków do życia, kwoty wolne od zajęcia są stosunkowo niewielkie i bardzo często nie pozwalają na zaspokojenie choćby minimalnych potrzeb rodziny.

• w przypadku egzekucji z rachunku bankowego komornik w każdym miesiącu musi pozostawić na koncie dłużnika kwotę, będącą równowartością 75 proc. minimalnej pensji. Jako że ta wynosi w 2018 roku 2100 brutto, na koncie dłużnika w każdym miesiącu musi pozostać 1530 zł,
• w przypadku egzekucji z wynagrodzenia komornik może zająć 50 proc. wynagrodzenia. Na koncie dłużnika musi pozostawić jednak kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę – 2100 zł brutto (1530 zł netto). Jeśli przyczyną egzekucji są długi alimentacyjne, komornik może zająć 60 proc. pensji. Zadłużenie z tytułu alimentów nie jest objęte kwotą wolną od zajęcia,
• jeśli pobierasz wynagrodzenie z tytułu umowy cywilnoprawnej, komornik może zabrać całą jego kwotę. Jeśli jednak umowa ma charakter ciągły, a osiągnięte z jej tytułu wynagrodzenie jest Twoim jedynym źródłem dochodu, powinna być traktowana tak, jak umowa o pracę. O szczegółowych zasadach egzekucji komorniczej z umów cywilnoprawnych przeczytasz w artykule: Zajęcie komornicze z umów cywilnoprawnych.

Windykacja musi być legalna

Wbrew obiegowym opiniom działania windykacyjne ze strony wierzyciela są w pełni legalne. Pod warunkiem oczywiście, że nie łamią obowiązującego stanu prawnego. A z tym, jak pokazuje praktyka, bywa różnie. Aby wyegzekwować spłatę zadłużenia, wielu windykatorów stosuje nieetyczne, niezgodne z prawem działania. Szantaż, wymuszanie i groźby ze strony pracowników to przykra codzienność polskich dłużników. Jeśli stałeś się ofiarą nieuczciwego windykatora, nie bądź obojętny. O tym, co zrobić w takiej sytuacji i gdzie zgłosić nadużycie przeczytasz w artykule Nieuczciwa windykacja chwilówki. Gdzie zgłosić się z problemem?