Wniosek o zniesienie współwłasności — podstawowe informacje

Kodeks postępowania cywilnego określa współwłasność jako własność tej samej rzeczy, która może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom. Istnieją jednak sytuacje, w których najlepszym (a często jedynym rozwiązaniem) jest jej zniesienie. Kiedy warto znieść współwłasność? Kto może złożyć wniosek o zniesienie? Na te i inne pytania odpowiemy w poniższym artykule.

Kto może złożyć wniosek o zniesienie współwłasności?

Wniosek o zniesienie współwłasności mogą złożyć współwłaściciele, ich spadkobiercy, prokurator, a nawet Rzecznik Praw Obywatelskich.

Wg art 211. Kodeksu Cywilnego:

“Każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości.”

Czy wszyscy współwłaściciele muszą wyrazić zgodę na zniesienie współwłasności?

Z wnioskiem o rozwiązanie współwłasności może wystąpić każdy ze współwłaścicieli.

Z wnioskiem o rozwiązanie współwłasności może wystąpić każdy ze współwłaścicieli. Zgodnie z prawem, brak zgody współwłaściciela na zniesienie współwłasności nie pozbawia drugiego ze współwłaścicieli prawa do żądania zniesienia wspólności majątku na drodze sądowej.

Przykład:

Pani Anna i jej siostra Agnieszka 10 lat temu odziedziczyły po rodzicach piękny dom na warszawskim Mokotowie. Obecnie mieszkają w niej obie wraz z mężem i dzieckiem pani Agnieszki. Niestety, kilka lat temu pani Anna zaczęła nadużywać alkoholu. Wszystkie opłaty, remonty oraz inne obowiązki związane z utrzymaniem domu spadły tym samym na siostrę i jej rodzinę. Jako że z każdym dniem wspólne mieszkanie stawało się coraz bardziej frustrujące, pani Agnieszka podjęła decyzję o zniesieniu współwłasności domu. Rzeczywiście, takie okoliczności to jedna z najpopularniejszych przesłanek, by znieść współwłasność rzeczy.

Taki ruch okaże się zasadny również wtedy, gdy:

• współwłaściciele z jakichkolwiek powodów nie mogą się porozumieć w kwestiach związanych z przedmiotem współwłasności;
• jeden ze współwłaścicieli chciałby stać się jedynym właścicielem przedmiotu, podczas gdy innym ten podmiot nie jest niezbędny;
• jeden ze współwłaścicieli zmaga się z zajęciem komorniczym, a egzekucja ma zostać przeprowadzona z elementu, będącego przedmiotem współwłasności.

Przeczytaj też: Jestem współwłaścicielem samochodu. Czy komornik może go zająć?

Jak sporządzić wniosek o zniesienie współwłasności?

Wniosek o zniesienie współwłasności możesz stworzyć samodzielnie lub wykorzystać jeden z dostępnych w internecie darmowych wzorów. Jeśli zdecydujesz się na pierwszą opcję, koniecznie zadbaj o to, aby dokument zawierał:

• oznaczenie wnioskodawcy,
• oznaczenie pozostałych uczestników postępowania,
• określenie rzeczy oraz dowody dotyczące prawa własności,
• oznaczenie wartości przedmiotu sprawy.

Jeśli przedmiotem współwłasności jest nieruchomość, należy dołączyć do wniosku aktualny wypis z księgi wieczystej lub zbioru dokumentów, jeżeli nieruchomość ma urządzoną takową księgę wieczystą lub zbiór dokumentów.

Wniosek powinien być sporządzony w tylu egzemplarzach, ilu jest uczestników postępowania. Nie zapomnij także o jednej kopii dla sądu oraz kolejnej — dla siebie. To właśnie na niej osoba przyjmująca dokument w sądzie będzie mogła potwierdzić jego wpłynięcie.

Choć określenie we wniosku sposobu zniesienia współwłasności nie jest konieczne (jest to obowiązkiem sądu), wnioskodawca może zaproponować preferowaną przez siebie formę. A tych może być kilka.

Sposoby zniesienia współwłasności

Współwłasność może zostać zniesiona na kilka różnych sposobów. W zależności od swojej specyfiki oraz decyzji sądu przedmiot współwłasności:

• może zostać fizycznie podzielony pomiędzy współwłaścicieli. Taki sposób jest najbardziej preferowany przez ustawodawcę. Jeśli sąd zniesie współwłasność w taki sposób, pozostali współwłaściciele otrzymają ekwiwalenty pieniężne, które powinny stanowić równowartość posiadanych przez nich udziałów w rzeczy wspólnej;
• może zostać przyznany w całości jednemu ze współwłaścicieli. Jego obowiązkiem będzie jednak spłata pozostałych współwłaścicieli. Obowiązek oznaczenia terminu i sposobu uiszczenia spłat jest obowiązkiem sądu;
• może zostać sprzedany, a pieniądze z jego sprzedaży — podzielone pomiędzy współwłaścicieli. Jeśli sąd uzna, że własność powinna zostać podzielona właśnie w taki sposób, podział rzeczy będzie miał miejsce na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego. Przedmiot współwłasności zostanie sprzedany w toku postępowania egzekucyjnego (zgodnie z art. 1066- 1071 Kodeksu Postępowania Cywilnego). A to pociągnie za sobą dodatkowe koszty. Może skutkować również obniżoną (w stosunku do rynkowej) ceną sprzedaży.

Jeśli przedmiotem współwłasności jest np. nieruchomość, a jeden ze współwłaścicieli samodzielnie (lub w większym niż pozostali stopniu) ponosił koszty jej utrzymania i modernizacji, należy zawrzeć taką informację we wniosku. Aby potwierdzić taki stan rzeczy, warto przedstawić także stosowane dowody. Mogą być to faktury za usługi remontowe czy zakup materiałów budowlanych etc. W postępowaniu o zniesienie współwłasności nakłady przez nasz poczynione zostaną również rozliczone.

Gdzie należy złożyć wniosek o zniesienie współwłasności i ile to kosztuje?

Wniosek o zniesienie współwłasności należy złożyć w sądzie rejonowym, właściwym ze względu na miejsce położenia rzeczy, będącej przedmiotem współwłasności. Opłatę od wniosku należy uiścić przy jego wniesieniu do sądu. Jej wysokość zależy od relacji wnioskodawcy z pozostałymi współwłaścicielami przedmiotu. I tak:

• jeśli wniosek zawiera zgodny projekt zniesienia współwłasności, pobierana jest opłata stała w wysokości 300 zł,
• w pozostałych przypadkach opłata za wniesienie wniosku wynosi 1000 zł.

Opłatę można uregulować w kasie sądu, w banku lub na poczcie.

Jeśli złożysz do sądu wniosek, który nie został opłacony, sąd wezwie Cię do uiszczania opłaty. Do momentu uregulowania należności nie podejmie żadnych kroków i czynności.

Zniesienie współwłasności u notariusza

Warto wspomnieć tutaj, że zniesienie współwłasności jest możliwe nie tylko na drodze sądowej, ale również u notariusza. Choć notarialne zniesienie własności będzie szybsze, będzie także droższe niż postępowanie sądowe. Jeśli zdecydujesz się na taki „ruch”, niezbędne będzie sporządzenie i podpisanie aktu notarialnego. W jego treści notariusz zawrze zarówno zasady podziału w zależności od ustaleń poczynionych przez zainteresowanych, jak i rozliczenia.

Ile kosztuje notarialne zniesienie współwłasności?

Wysokość taksy notarialnej zależy od wartości przedmiotu umowy i jest określona przez maksymalne, wskazane przez prawo taksy. Nie wszyscy wiedzą jednak, że kwoty te nie są stałe i ostateczne, ale negocjowalne.

Zniesienie współwłasności a podatki

Zniesienie współwłasności nieruchomości nie zawsze będzie dla współwłaścicieli neutralne podatkowo. Jeśli w wyniku zniesienia współwłasności, współwłaściciele otrzymają spłatę w wysokości przekraczającej udział, jaki pierwotnie im przysługiwał, niezbędne będzie uiszczenie podatku dochodowego od osób fizycznych. Jego stawka wynosi 19 proc.

Obowiązek podatkowy powstanie również wtedy, gdy w wyniku czynności prawnej dojdzie do przeniesienia prawa własności nieruchomości, jej części czy udziału w niej za odpłatnością. Zobowiązanie podatkowe będzie dotyczyć podatników, jeśli zbycie nieruchomości w ramach zniesienia współwłasności wydarzy się przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie. To jednak nie wszystko.

Jeśli zniesienie współwłasności nastąpi poprzez spłatę pozostałych współwłaścicieli, (na podstawie wyroku sądu lub umownego przeniesienia własności), niezbędne będzie uiszczenie podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) według stawki 2%. Podatnikiem, zobowiązanym do uiszczenia podatku jest w tej sytuacji ten współwłaściciel, który nabywa udział w nieruchomości ponad przysługujący mu udział we współwłasności (tj. współwłaściciel spłacający pozostałych).

Przykład: 

Jeśli wartość domu, o którym wspominaliśmy na początku artykułu, wynosi 800 000 zł, a pani Agnieszka, spłaci swoją siostrę, wypłacając jej 400 000 zł, będzie zobowiązana uiścić podatek w wysokości 8000 zł (2 proc. x 400 000 zł).

Źródło: 

• https://arslege.pl/podzial-rzeczy-wspolnej/k9/a3657/