Zabezpieczenie spłaty pożyczki – czym jest i jakie są jego rodzaje?

Każdy potencjalny pożyczkobiorca chciałby być dla firmy pożyczkowej klientem idealnym, któremu bez zbędnych formalności zostanie udzielone dodatkowe finansowanie. Jeżeli jednak Twoja historia kredytowa, podobnie jak dochody nie należą do imponujących, pożyczkodawca może zażądać od Ciebie spełnienia niestandardowego warunku, jakim jest zabezpieczenie spłaty pożyczki. Sprawdź, co to takiego oraz jakich rodzajów gwarancji mogą wymagać firmy pożyczkowe.

Czym jest i kiedy stosuje się zabezpieczenie spłaty pożyczki?

Zabezpieczenie spłaty pożyczki to występująca w wielu formach ochrona interesów pożyczkodawcy. W przypadku, w którym instytucja finansowa udzielająca pożyczek ma wątpliwości, co do wiarygodności osoby starającej się o dodatkowe finansowanie, może zastosować wybrany sposób zabezpieczenia spłaty pożyczki.

Zdarza się również, że pomimo dobrej historii spłaty dotychczasowych zobowiązań i pozytywnej oceny zdolności kredytowej, pożyczkodawca nadal będzie wymagał dodatkowego zabezpieczenia zobowiązania. Dzieje się tak najczęściej w przypadku udzielania pożyczki w bardzo dużej kwocie, co do której firma pożyczkowa chce mieć pewność, że zostanie zwrócona w wyznaczonym terminie.

Bez względu na zastosowany rodzaj zabezpieczenia spłaty pożyczki, powinno ono pokrywać minimum 100% wartości zaciągniętego zobowiązania. Tylko wówczas stanowi bowiem skuteczną gwarancję dla firmy pożyczkowej, która w przypadku braku terminowej spłaty pożyczki będzie miała szansę na odzyskanie należności.

Sposoby, w jakie można zabezpieczyć spłatę pożyczki klasyfikuje się według różnych kryteriów. W tym artykule skupimy się przede wszystkim na prawnym kontekście takich zabezpieczeń, które co ciekawe, mogą zostać ustanowione na pokrycie całości lub jedynie części długu. Do zabezpieczeń spłaty pożyczki według kryteriów prawnych zalicza się zabezpieczenia osobiste oraz zabezpieczenia rzeczowe.

Zabezpieczenie osobiste spłaty pożyczki – na czym polega?

Zarówno instytucje bankowe, jak również pozabankowe firmy pożyczkowe oferujące chwilówki czy pożyczki ratalne, mają prawo wymagać od potencjalnego klienta zabezpieczenia osobistego spłaty zobowiązania. Czym charakteryzuje się ta forma gwarancji? Przede wszystkim tym, że pożyczkobiorca za powzięte zobowiązanie odpowiada całym swoim majątkiem bez względu na czas, w którym został on zgromadzony. W przypadku braku spłaty pożyczki, wierzyciel może zgłosić roszczenie do kapitału dłużnika i nie będzie miało znaczenia to, czy pożyczkobiorca wszedł w jego posiadanie przed czy po podpisaniu umowy zobowiązania.

Rodzaje zabezpieczeń osobistych

Pomimo tego, że charakterystyka zabezpieczenia osobistego spłaty pożyczki wydaje się być jasna, to jeśli zgłębić temat okaże się, że gwarancja ta może mieć wiele form, które stosowane są w zależności od okoliczności. Do zabezpieczeń osobistych zaliczamy między innymi:

• weksel – jeden z dostępnych papierów wartościowych. Na jego podstawie pożyczkobiorca zobowiązuje się do zapłaty na rzecz pożyczkodawcy określonej kwoty, w określonym miejscu i czasie. Na wekslu powinny widnieć dane wystawcy weksla oraz jego podpis, dane posiadacza weksla, kwota zobowiązania, data i miejsce jego spłaty oraz data wystawienia weksla;
• poręczenie wekslowe – w sytuacji, w której dłużnik , a tym samym wystawca weksla nie ureguluje zobowiązania w terminie, może to zrobić za niego poręczyciel. Zobowiązuje się on swoim podpisem na wekslu do pokrycia części lub całości długu. Poręczenie wekslowe ma charakter nieodwołalny;
• poręczenie cywilne – ten rodzaj zabezpieczenia stosuje się m.in. w produktach typu pożyczka z gwarantem. To rodzaj umowy pomiędzy pożyczkodawcą i poręczycielem, który zobowiązuje się do spłaty zadłużenia w imieniu pożyczkobiorcy, gdy ten nie będzie w stanie dokonać jej samodzielnie. Poręczyciel odpowiada wówczas całością swojego majątku, a jego rezygnacja z pełnienia tej funkcji może nastąpić jedynie przed powstaniem długu lub w wyniku wyrażenia zgody przez wierzyciela;
• cesja wierzytelności – prawnie regulowana forma przeniesienia własności wierzytelności z pierwotnego wierzyciela (cedanta) na inny podmiot lub osobę trzecią (cesjonariusza). Na umowie cesji powinna zostać ujęta dokładna kwota wierzytelności oraz sposób jej spłaty. Dłużnik nie musi wyrażać zgody na dokonanie cesji. Całość procesu odbywa się poza nim;
• przejęcie długu – taka forma zabezpieczenia osobistego ma miejsce w momencie przeniesienia odpowiedzialności za spłatę zobowiązania na osobę trzecią (przejemcę). Do przejęcia długu może dojść jedynie za zgodą wierzyciela lub dłużnika pierwotnego. Jeżeli pożyczkodawca nie wyrazi zgody na przejęcie długu, przejemca będzie odpowiadał za jego spłatę na rzecz dłużnika;
• przystąpienie do długu – zasadnicza różnica pomiędzy przejęciem długu a przystąpieniem do niego polega na tym, że przystąpienie do zobowiązania osoby trzeciej nie zwalnia dłużnika pierwotnego ze spłaty zadłużenia. Osoba, która przystąpiła do długu, od momentu wystąpienia tego faktu, solidarnie odpowiada za jego spłatę na rzecz wierzyciela;
• pełnomocnictwo – zabezpieczenie osobiste polegające na udzieleniu wierzycielowi pełnomocnictwa do zarządzania środkami zgromadzonymi w ramach rachunku bankowego osoby zadłużonej.

Zabezpieczenie rzeczowe spłaty pożyczki – rodzaje

W sytuacji, w której zabezpieczenie osobiste spłaty pożyczki wyda się pożyczkodawcy niewystarczające, może on sięgnąć po zabezpieczenie rzeczowe. W tym przypadku dłużnik odpowiada jedynie za poszczególne części składowe swojego majątku. Tak samo, jak w przypadku gwarancji osobistych, tak również w tej sytuacji wyróżniamy w świetle prawa kilka możliwych form zabezpieczenia rzeczowego.

Rodzaje zabezpieczeń rzeczowych

Zabezpieczenie rzeczowe spłaty pożyczki może odbyć się przy udziale określonych ruchomości należących do dłużnika (np. samochód lub motocykl) lub na podstawie zabezpieczenia ustanowionego na nieruchomości (domy, działki, mieszkania itd.). Wśród zabezpieczeń rzeczowych wyróżniamy zatem:

• zastaw ogólny – w ramach zastosowania postanowień umowy o zastaw ogólny, właściciel określonych ruchomości (maszyny, pojazdy itd.) przekazuje je pod zastaw na rzecz wierzyciela. Co ważne, przedmioty te muszą mieć wartość majątkową, a pożyczkobiorca nie może z nich korzystać przez czas trwania umowy;
• zastaw rejestrowy – w przeciwieństwie do zastawu ogólnego, w ramach zastawu rejestrowego dłużnik może korzystać z zastawionych ruchomości podczas trwania umowy. Ważne jednak, aby fakt zastosowania tego typu zabezpieczenia rzeczowego został odnotowany w rejestrze zastawów. Tylko wówczas nabiera on bowiem mocy prawnej;
• hipoteka – jest to jedna z form gwarancji rzeczowej pozwalająca wierzycielowi na ustanowienie zabezpieczenia na nieruchomości poprzez wpis w księdze wieczystej. Pod pojęciem wskazanych nieruchomości rozumiemy m.in. grunty, domy jednorodzinne, spółdzielcze prawa do lokalu itd. Zapis ustanawiający zabezpieczenie na nieruchomości traci ważność wraz z uregulowaniem długu w całości;
• przewłaszczenie na zabezpieczenie – forma zabezpieczenia rzeczowego, w którym prawo własności wskazanej ruchomości przepisywane jest na wierzyciela. Co ciekawe, do momentu spłaty należności dłużnik może bez przeszkód korzystać z tej ruchomości, a pełne prawo do niej odzyskuje w chwili całkowitego uregulowania należności wobec wierzyciela.

Zabezpieczenie rzeczowe spłaty zobowiązania w przypadku pożyczek bankowych może się również odbyć na podstawie kaucji bankowej, w wyniku zablokowania środków na rachunku bankowym lub wskutek ubezpieczenia kredytu.

Dlaczego pożyczkodawcy wymagają zabezpieczeń spłaty pożyczki?

Żadna z instytucji finansowych udzielających pożyczek nie robi tego bezinteresownie. Ciężko zatem przypuszczać, że w przypadku pojawienia się wysokiego stopnia ryzyka, co do terminowej spłaty zobowiązania, pożyczkodawca będzie czekał z założonymi rękami na rozwój wypadków. Nawet jeżeli przed podpisaniem umowy pożyczkowej, analitycy nie będą mieli wątpliwości, co do wypłacalności wnioskodawcy i uznają zabezpieczenie spłaty pożyczki za niewymagane, mają prawo zmienić tę decyzję w każdym momencie trwania umowy. Zdarzają się bowiem przypadki, w których podczas wieloletniego okresu spłaty pożyczki, kondycja finansowa, a tym samym wypłacalność pożyczkobiorcy ulega znacznemu pogorszeniu.

Podstawową formą ochrony interesów pożyczkodawcy jest zawsze zdolność kredytowa potencjalnego klienta. Jeżeli jest ona na zadowalającym poziomie, a historia spłaty dotychczasowych zobowiązań nie zawiera wielu negatywnych epizodów, firmy pożyczkowe chętniej udzielą finansowania. Jeżeli jednak wspomnianym parametrom daleko do ideału, a dodatkowo kwota zobowiązania nie należy do najniższej, to więcej niż prawdopodobne, że pożyczkodawca zdecyduje się na zastosowanie zabezpieczenia osobistego lub dodatkowo rzeczowego.