Zawieszenie i umorzenie postępowania egzekucyjnego. Kiedy do nich dochodzi?

Zadłużenie z tytułu niespłaconych chwilówek może stać się przedmiotem postępowania sądowego i egzekucyjnego. Nie wszyscy wiedzą jednak, że w szczególnych przypadkach egzekucję długu można zawiesić, a nawet umorzyć. Kiedy do tego dochodzi? Sprawdźmy.

Efektem nieterminowej spłaty chwilówki jest rozpoczęcie procedury windykacyjnej, mającej na celu próbę polubownego wyegzekwowania należności. Jeśli działania windykatorów zawiodą, sprawa ląduje zazwyczaj na sądowej wokandzie. Skierowanie sprawy do sądu i uczynienie długu przedmiotem postępowania egzekucyjnego jest więc dla wierzyciela ostateczną próbą odzyskania pieniędzy.

Na czym polega postępowanie egzekucyjne?

Postępowanie egzekucyjne polega na zastosowaniu przez państwowe organy egzekucyjne środków przymusu, celem spełnienia świadczeń, przysługujących wierzycielowi od dłużnika. Mówiąc prościej — jeśli dłużnik nie chce lub nie może dopełnić obowiązku spłaty samodzielnie, jej wyegzekwowanie odbywa się niejako „odgórnie”, z udziałem procedur prawnych. Podstawę do rozpoczęcia egzekucji stanowi tytuł egzekucyjny, opatrzony klauzulą wykonalności. Może to być np. nakaz zapłaty wydany przez e-Sąd lub wyrok sądowy. Posiadając taki dokument, wierzyciel może złożyć do komornika wniosek o wszczęcie egzekucji. Aby pozyskać środki na spłatę długu, komornik może zająć wynagrodzenie osoby zadłużonej, środki na jej rachunkach bankowych oraz należące do niej nieruchomości i ruchomości.

Nie wszyscy wiedzą jednak, że postępowanie egzekucyjne można zawiesić lub całkowicie umorzyć. Dzieje się tak w momencie zaistnienia okoliczności, które uniemożliwiają dalsze jego prowadzenie. I tak: jeśli okoliczności mają charakter trwały i nie można ich usunąć (także w określonym terminie), może dojść do umorzenia postępowania egzekucyjnego. Jeśli okoliczności mają charakter jedynie czasowy lub można je usunąć, postępowanie egzekucyjne może ulec zawieszeniu.

Zawieszenie postępowania egzekucyjnego

Kiedy postępowanie egzekucyjnego jest zawieszone, komornik nie podejmuje żadnych czynności egzekucyjnych. Nie może więc zajmować kolejnych elementów majątku dłużnika czy pieniędzy na kontach bankowych. Co ważne, czynności już dokonane (np. zajęcie wynagrodzenia za pracę) pozostają w mocy.

Zawieszenie postępowania egzekucyjnego może nastąpić:

• z mocy prawa;
• z mocy postanowienia organu egzekucyjnego;
• z mocy postanowienia sądu albo sędziego-komisarza.

Zawieszenie postępowania egzekucyjnego z mocy prawa może mieć miejsce:

• na skutek działania siły wyższej (np. działalności żywiołów);
• w przypadku wydzielenia części zajętej nieruchomości i wystawienia jej na licytację – postępowanie co do dalszej części nieruchomości będzie zawieszone aż do licytacji uprzednio wydzielonej części;
• w przypadku ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu w zakresie egzekwowanych należności;
• w przypadku ogłoszenia upadłości likwidacyjnej;
• w przypadku wszczęcia postępowania naprawczego wobec wierzytelności, które podlegają restrukturyzacji.

Zawieszenie postępowania egzekucyjnego z mocy postanowienia organu egzekucyjnego może mieć miejsce:

• na wniosek uczestnika postępowania lub osoby trzeciej, jeżeli złożono skargę na czynności komornika lub zażalenie na postanowienie sądu;
• na wniosek lub z urzędu w celu zabezpieczenia roszczeń niepieniężnych, lub zabezpieczenia majątku dłużnika w postępowaniu upadłościowym;
• na wniosek powoda, który wytoczył powództwo przeciwegzekucyjne o umorzenie egzekucji;
• na wniosek dłużnika, jeżeli podstawą egzekucji jest tytuł wykonawczy w postaci orzeczenia sądu zagranicznego państwa członkowskiego UE, ugoda zawarta przed takim sądem lub dokument urzędowy opatrzony zaświadczeniem europejskiego tytułu egzekucyjnego.

Zawieszenie postępowania egzekucyjnego z mocy postanowienia sądu albo sędziego-komisarza może nastąpić gdy:

• złożono skargę na czynności komornika. Co ważne, w tym przypadku wniosek może złożyć jedynie uczestnik postępowania lub osoba trzecia;
• prowadzone jest postępowanie w ramach zabezpieczenia roszczeń niepieniężnych i o zawieszenie postępowania egzekucyjnego wnioskuje strona lub zawieszenie to dokonane jest z urzędu;
• w ramach postępowania egzekucyjnego prowadzonego na podstawie tytułu opatrzonego zaświadczeniem europejskiego tytułu wykonawczego wnioskuje o to dłużnik składający zaświadczenie o utracie lub ograniczeniu wykonalności tego tytułu;
• ogłoszono upadłość dłużnika z możliwością zawarcia układu i postępowanie egzekucyjne dotyczy tych należności, które z mocy prawa nie są objęte układem.

Zawieszenie postępowania egzekucyjnego może nastąpić na wniosek dłużnika lub wierzyciela.

Zawieszenie postępowania na wniosek dłużnika jest możliwe na skutek:

• uchylenia przez sąd natychmiastowej wykonalności tytułu wykonawczego;
• wstrzymania przez sąd wykonania tytułu wykonawczego;
• złożenia przez dłużnika zabezpieczenia koniecznego według orzeczenia sądowego do zwolnienia go od egzekucji.

Wierzyciel, jako dysponent postępowania egzekucyjnego, może wnioskować o jego zawieszenie w dowolnym momencie. Jak wynika z treści art. 820 kodeksu postępowania cywilnego, złożenie takiego dokumentu nie wymaga uzasadnienia.

Umorzenie postępowania egzekucyjnego

Umorzenie postępowania egzekucyjnego skutkuje uchyleniem wszystkich dokonanych czynności. Kiedy postanowienie się uprawomocni, dłużnik będzie mógł ponownie dysponować wszelkimi przedmiotami trwającej jeszcze niedawno egzekucji. Co ważne, umorzenie postępowania egzekucyjnego nie oznacza jednak, że wierzyciel nie będzie miał prawa rozpocząć postępowania ponownie. Wszczęcie ponownej egzekucji może nastąpić np. w sytuacji, gdy zostanie ujawniony majątek lub źródła dochodu zobowiązanego przewyższające kwotę wydatków egzekucyjnych.

Umorzenie postępowania egzekucyjnego na wniosek jest możliwe w przypadku:

• pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności. Jeśli tytuł wykonawczy straci klauzulę wykonalności, (np. z powodu uwzględnienia przez sąd wyższej instancji zażalenia dłużnika), kontynuacja egzekucji nie będzie możliwa;
• wszczęcia egzekucji bez uzyskania klauzuli wykonalności;
• gdy egzekucja została wszczęta przeciwko osobie, która nie jest dłużnikiem, np. osobie o tym samym imieniu i nazwisku.

W szczególnych przypadkach dłużnik może wnioskować o umorzenie postępowania egzekucyjnego dotyczącego świadczeń wymagalnych w przyszłości (np. alimentów). Zgodnie z Art. 883 kodeksu postępowania cywilnego, jest to możliwe jedynie po uiszczeniu wszystkich świadczeń wymagalnych i złożeniu na rachunek depozytowy Ministra Finansów sumy równającej się sumie świadczeń periodycznych za sześć miesięcy z równoczesnym umocowaniem komornika do podejmowania tej sumy. Komornik skorzysta z tego umocowania, gdy stwierdzi, że dłużnik popadł w zwłokę z uiszczenie świadczeń wymagalnych: równocześnie wszczyna z urzędu egzekucje.

Jakie odzwierciedlenie w rzeczywistości mają powyższe zapisy prawa?

Kilka tygodni po rozwodzie pan Krzysztof stracił pracę. Choć nie chciał uchylać się od płacenia zasądzonych przez sąd alimentów, przez kilka miesięcy zwyczajnie nie miał z czego regulować płatności na syna. Poirytowana zaistniałą sytuacją była żona pana Krzysztofa, złożyła wniosek do komornika o rozpoczęcie egzekucji komorniczej. Kiedy mężczyzna zaczął powoli „stawać na nogi” i korzystając ze wsparcia przyjaciół, znalazł kolejną, dobrze płatną posadę, jego konto bankowe zajął komornik. Chcąc uniknąć stosunkowo wysokich kosztów komorniczych, Krzysztof złożył wniosek o umorzenie postępowania egzekucyjnego. Aby postępowanie egzekucyjne zostało umorzone, musiał także:

• uregulować wszelkie świadczenia wymagalne, czyli w tym przypadku zaległości alimentacyjne;
• wpłacić na rachunek depozytowy Ministra Finansów sumę świadczeń periodycznych za okres 6 miesięcy (w przypadku alimentów w kwocie 500 zł, będzie to więc 3000 zł);
• umocować komornika do podjęcia wpłaconej kwoty na wypadek zwłoki w płatności.

Główną różnicą pomiędzy umorzeniem a zawieszeniem postępowania egzekucyjnego są konsekwencje obu działań. Efektem umorzenia jest uchylenie dokonanych czynności egzekucyjnych i zakończenie egzekucji. Zawieszenie postępowania stanowi jedynie czasową przerwę w czynnościach egzekucyjnych. Postępowanie zawieszone może zostać podjęte, natomiast postępowanie umorzone może zostać co najwyżej wszczęte ponownie.