Zobowiązania a należności – podstawowe różnice

Należności i zobowiązania to określenia, które nierzadko sprawiają nam kłopot we właściwym ich zdefiniowaniu. Każdy z nas wie, czym jest dług, ale jak mają się do tego powyższe pojęcia?

Definicja należności bardzo często mylona jest ze zobowiązaniem, czy nawet wierzytelnością. Czym różnią się między sobą te określenia? Odpowiedź na nurtujące Cię pytania odnajdziesz w naszym najświeższym wpisie!

W tym artykule przeczytasz:

1. Czym są należności?
2. Dłużnik i wierzyciel – kto to jest?
3. Popularne rodzaje i przykłady należności
4. Czym są zobowiązania?
5. Rodzaje i przykłady zobowiązań
6. Podobieństwa i różnice między zobowiązaniem, a należnością
7. Windykacja należności
8. Co jeśli nie spłacę zobowiązania?

Czym są należności?

W świetle prawa należności to uprawnienia wierzyciela do otrzymania świadczenia pieniężnego od dłużnika, na podstawie zawartej uprzednio umowy. W przypadku takiej relacji pojawiają się dwie uczestniczące strony:

• dłużnik świadczenia (klient) oraz
• wierzyciel (najczęściej bank lub firma pożyczkowa).

Należność to więc po prostu dług, na którego spłacenie czeka wierzyciel. Jak to wygląda w praktyce? Powiedzmy, że bierzesz pożyczkę pozabankową. Od tego momentu zarówno Ciebie, jak i pożyczkodawcę łączy umowa, na podstawie której otrzymujesz określoną kwotę pieniędzy. Jednocześnie zobowiązujesz się do zwrotu zobowiązania w wysokości i terminie ustalonym w umowie.

Nie myl należności z wierzytelnością! Wierzytelność to każde uprawnienie wierzyciela do żądania świadczenia przez dłużnika. Może mieć ono charakter pieniężny bądź niepieniężny. Natomiast sama należność tyczy się jedynie świadczenia pieniężnego.

Dłużnik i wierzyciel – kto to jest?

Dłużnik to osoba, która na podstawie zawartej umowy zobowiązana jest do tego, by zwrócić świadczenie o charakterze pieniężnym na rzecz innego podmiotu do określonej wartości w wyznaczonym terminie spłaty. Kwota, jaką dłużnik musi oddać, to zobowiązanie.

Wierzyciel to podmiot uprawniony do otrzymania świadczenia w określonym czasie. Najczęściej pod postacią wierzycieli kryją się instytucje finansowe. Kwota pieniędzy, jaką wierzyciel ma otrzymać od dłużnika, to właśnie należności.

Popularne rodzaje i przykłady należności

Należności można podzielić ze względu na czas, w jakim trzeba je spłacić. W ten sposób wyróżnia się:

• należności krótkoterminowe – okres ich spłaty wynosi nie więcej niż 12 miesięcy,
• należności długoterminowe – regulowane powyżej 12 miesięcy.

Ponadto często spotyka się należności:

• handlowe  – powstałe z tytułu sprzedaży towarów/usług,
• wymagalne – których termin ważności został przekroczony,
• publicznoprawne – związane z zaległościami w ZUSie.

Kiedy jednak powstaje należność? Np w sytuacji, gdy sprzedałeś produkt i wystawiłeś klientowi fakturę z odroczonym terminem płatności do 30 dni. Wówczas klient staje się Twoim dłużnikiem, a ty – wierzycielem. Zapłata za produkt jest Twoją należnością, a dla klienta – zobowiązaniem.

Inny przykład to stłuczka, w wyniku której Twój ubezpieczyciel wypłacił Ci odszkodowanie. Kwota, która pokryła szkody, jest Twoją należnością, a dla ubezpieczyciela – zobowiązaniem. W tej sytuacji to Ty jesteś wierzycielem, a dłużnikiem – firma ubezpieczeniowa.

Czym są zobowiązania?

Zobowiązanie to kwota lub mienie, którą dłużnik musi oddać wierzycielowi. Polega np. na zwrocie pożyczonych pieniędzy. Wskutek realizacji świadczeń dłużnik ma obowiązek spełnić ten warunek.

Rodzaje i przykłady zobowiązań

Zobowiązania, podobnie jak należności, można podzielić na:

• krókoterminowe – termin spłaty wynosi do 12 miesięcy,
• długoterminowe – termin spłaty przekracza 12 miesięcy.

W życiu codziennym możesz spotkać się z różnymi zobowiązań. Najpopularniejsze z nich to:

• zaciągnięte kredyty,
• pożyczki pozabankowe,
• zobowiązania z tytuły emisji dłużnych papierów wartościowych (obligacje).

Popularny przykład to złożenie wniosku o kredyt gotówkowy w banku, który został rozpatrzony pozytywnie. Na Twoim koncie osobistym pojawiły się dodatkowe środki, które musisz spłacić w określonym terminie. Pożyczona kwota stanowi należność wobec banku, a dla Ciebie – zobowiązanie. W ten sposób stajesz się dłużnikiem, a bank – wierzycielem.

Podobieństwa i różnice między zobowiązaniem a należnością

Wiedząc już, jaka jest definicja należności i zobowiązania, zwróćmy uwagę na to, co je łączy i dzieli.

Główne podobieństwa to:

• Oba terminy odnoszą się do stosunku prawnego między dwiema stronami umowy i przedmiotu, który znajduje się w kręgu ich zainteresowania (np. pieniądze).

Najważniejsze różnice:

• Zobowiązanie tyczy się dłużnika, który musi zwrócić konkretne mienie wierzycielowi.
• Należność skupia się na przedmiocie zobowiązania. Wiąże się przede wszystkim z osobą, która coś pożycza, dlatego oznacza dług, jaki dłużnik musi zwrócić do określonej w umowie wartości. Spełnienie tego warunku jest w interesie obu stron.

Różnice, jakie istnieją między należnością a zobowiązaniem, na pewno warto sobie przyswoić. Ich znaczenie przyda Ci się, gdy będziesz ubiegać się, chociażby o pożyczkę czy kredyt, których umowy będą zawierały wiele zawiłych zwrotów. Wśród nich nie zabraknie omawianych dzisiaj pojęć. Znając je, zaoszczędzisz nie tylko czas na ich rozróżnienie, ale przede wszystkim zapewnisz bezpieczeństwo swoim interesom.

Windykacja należności

W sytuacji, gdy nie zwrócisz długu w terminie, wierzyciel będzie dążył do jego odzyskania. W tym celu może rozpocząć windykację. Terminem stosowanym oficjalnie w tego typu przypadkach jest również ściąganie należności.

Prawo daje wierzycielom możliwość skorzystania z kilku opcji. Są to:

1. Sprzedaż wierzytelności (dostępne wyłącznie w umowach, w których taka opcja nie jest zabroniona) – dla wielu wierzycieli jest to jeden z najłatwiejszych sposobów na ściąganie należności. Twoje zadłużenie zostaje sprzedane firmie windykacyjnej, która od teraz będzie starała się ściągnąć dług.

2. Polubowne rozwiązanie sprawy na podstawie ugody – jeśli przyznasz się dobrowolnie do powstania długu i tego, że chwilowo potrzebujesz pomocy, ale nadal chcesz spłacić zobowiązanie, wierzyciel być może pozwoli Ci na rozłożenie zadłużenia na raty.

3. Rozpoczęcie postępowania sądowego – gdy sąd wyda wyrok nakazujący na natychmiastową spłatę zobowiązania, a mimo to obowiązek ten nie został przez Ciebie spełniony, wierzyciel ma prawo rozpocząć przeciwko Tobie postępowanie egzekucyjne.

Co jeśli nie spłacę zobowiązania?

Jeśli nie spłacisz zobowiązania, to może spotkać Cię jedna z wyżej opisanych okoliczności. Albo spróbujesz dogadać się z drugą stroną i rozłożysz dług na raty, albo zostanie on sprzedany i przejdzie w posiadanie firmie windykacyjnej, której to będziesz winien zobowiązanie. Jest jeszcze trzecie rozwiązanie, najmniej przyjemne, czyli przekazanie sprawy komornikowi. Jednak, jak możesz się domyślać, nie jest to najlepsze wyjście z sytuacji i warto go unikać.

Zanim zdecydujesz się na zaciągnięcie jakiegokolwiek zobowiązania pamiętaj, aby dokładnie ocenić swoje możliwości finansowe. Upewnij się, że jesteś w stanie terminowo zwrócić dług. Dzięki temu unikniesz w przyszłości niepotrzebnych problemów.